در استان همدان، ارتفاعات ساری‌قیه نزدیک روستای علیصدر واقع در شهرستان کبودر آهنگ غاری وجود دارد که جزء معدود غارهای آبی جهان می‌باشد. این غار شگفت‌انگیز در زمره غارهای تالابی ایران قرار گرفته و با نام «غار علیصدر» شهرت یافته است. ارتفاع این غار از سطح دریا ۲۱۰۰ متر می‌باشد. شایان ذکر است که غار علیصدر طولانی‌ترین مسیر قایقرانی درون غار را در جهان دارد.
باستان‌شناسان با توجه به شواهد به دست آمده از درون غار معتقدند که علیصدر پناهگاه انسان‌های اولیه بوده است. درون غار متشکل از دالان‌های پیچ در پیچ و دهلیزهای متعدد است. رشته‌‌آب‌هایی که در غار وجود دارند دریاچه‌ای را به وجود آورده‌اند که سبب شده نفوذ به قسمت‌های مختلف غار فقط با قایق امکان‌پذیر باشد.
غار علیصدر در رتبه ۲۳ آثار طبیعی ملی قرار دارد که سازمان میراث فرهنگی در ۱۵ دی ماه ۱۳۸۷ آن را در فهرست میراث طبیعی ایران قرار داده است.
تاریخچه
زمین‌شناسان تاریخچه غار علیصدر را به دوره دوم زمین‌شناسی –دوره ژوراسیک– نسبت داده‌اند. مردم روستاهای اطراف این غار در گذشته‌های دور از وجود این غار مطلع بودند و از آن استفاده می‌کردنند.
در مهرماه سال ۱۳۴۲ گروهی ۱۴ نفره از اعضای هیئت کوهنوردی همدان اولین کاوش برنامه‌ریزی شده و حرفه‌ای را در این غار انجام دادند. آن‌ها موفق شدند در مورد طول، عرض، ارتفاع و عمق غار و همچنین وسعت دریاچه درون آن اطلاعات درستی به دست بیاورند. در این زمان دهانه غار حدود ۵۰ سانتی‌متر بود و دسترسی به درون غار فقط برای کوهنوردان حرفه‌ای امکان‌پذیر بود.
در اردیبهشت سال ۱۳۵۳، رئیس هیئت کوهنوردان همدان، آقای عبدااللّه حاجیلو، با کمک مردم محلی، هیئت کوهنوردی و انجمن استان و شهرستان، دهانه غار را به ارتفاع ۳ متر و عرض ۵ متر باز کردند. پس از یک سال قسمتی از کف غار بتون‌ریزی شد و مسیر خشکی برای راهپیمایی و نفوذ به درون غار ایجاد گردید. در تاریخ ۴ خرداد ۱۳۵۵ با تجهیزغار به قایق و تأمین روشنایی آن ، علیصدر به بهره‌برداری رسید. بازدید گردشگران عادی آزاد اعلام گشت و بلیط‌های چاپ شده به اداره تربیت‌بدنی همدان تحویل داده شد. آقای حاجیلو با تلاشی که برای معرفی غار انجام داد موفق شد محمدرضا شاه را برای بازدید از غار ترغیب کند. این بازدید در ۵ مهر ۱۳۵۵ رخ داد و دست‌آورد آن برای حاجیلو و همراهانش بسیار مفید بود. در طی این بازدید قرار شد مهمانسرای جهان‌گردی در دره علیصدر احداث شود. همچنین آسفالت راه‌های دسترسی به غار در دستور کار قرار گرفت و ارتباط برق سراسری به روستای علیصدر و روستاهای اطراف غار میسر گردید.
نام‌گذاری
این غار در گذشته به عنوان سد و مخزن توسط اهالی روستا استفاده می‌شده است. در اسناد تاریخی روستا، نام ده «علی‌سد» ذکر گردیده است و در شناسنامه اهالی کلمه «علی‌سرد» به چشم می‌خورد. وقتی در سال ۱۳۵۰ برای روستا جاده ارتباطی‌ای احداث شد، مجری طرح احداث جاده نام جاده را روی تابلوی راهنما «علیصدر» نوشت و همین کار باعث شد تا نام علیصدر برای روستا و غار مصطلح گردد. در حقیقت نام این غار به دلیل آب سردی که دارد «علی‌سرد» می‌باشد.
سفر به اعماق غار
ارتفاع آب در غار علیصدر از نیم متر تا ۱۴ متر در مناطق مختلف متغیر است. در مکان‌های معدودی ارتفاع آب به ۱۶ متر هم می‌رسد. درون غار به خاطر نبود نور و املاحی که در آب وجود دارد تاکنون حیات جانوری مشاهده نشده است.
در تمام ایام سال دمای داخل غار ۱۴ درجه سانتیگراد است. در حقیقت گردشگران در تابستان هوایی خنک و در زمستان هوایی گرم را درون غار احساس می‌کنند. این در حالی است که آب دریاچه درون غار به خاطر وجود چشمه‌های زیرزمینی همیشه سرد و دلچسب است.
در سال‌های اخیر مسیری جدید درون غار برای گردشگران ساخته شده که دسترسی به قسمت‌های غار را راحت‌تر کرده است.
موقعیت جغرافیایی
غار علیصدر در فاصله ۷۵ کیلومتری شمال غربی همدان و در میان رشته کوه‌های زاگرس قرار دارد. این منطقه آب و هوای نیمه خشک دارد و میزان متوسط بارش سالانه آن حدود ۳۰۰ میلی‌لیتر است. دهانه اصلی غار در روستای علیصدر قرار گرفته است.
[…] مطلب مرتبط: شگفت‌انگیزی به نام غار علیصدر […]