مجله گردشگری میزبون

در دوران صفوی، با دستور شاه عباس جاده‌هایی به منظور ارتباط سریع و راحتی کاروانیان، در سرتاسر ممالک تحت امر احداث گردید. یکی از این جاده‌ها، جاده معروف شاه عباسی است که استان مازندران و گیلان را به پایتخت آن زمان – یعنی اصفهان – وصل می‌کرد. بخشی از قسمت گیلانی این جاده از رزونده می‌گذشت. جاده شاه عباسی در دوران انقلاب جنگل دوباره بازسازی شد.

در سال ۱۳۱۵ نیز جاده بندر انزلی به آستارا ساخته شد و در رزونده، جاده شاه عباسی را قطع کرد. این تقاطع محل مناسبی برای توقف و استراحت مسافران گردید. پس از این تغییر چشم‌گیر، به سرعت بازار فروش کالاها در این چهارراه شکل گرفت و رونق زیادی یافت. آب‌وهوای بسیار خوب، مردمی مهمان‌نواز و وجود دریا و کوه و جنگل به طور همزمان در رزونده، همچنین پیشرفت قابل توجه آن، سبب شد تا رزونده به سرعت گسترش یافته دارای توسعه جمعیتی و بافت مدرن شهری گردد. در همین زمان بود که رزونده، به رضوان‌ده و سپس رضوانشهر، تغییر نام داد.

جاذبه‌های گردشگری رضوانشهر

با چنین سرگذشتی، رضوانشهر را می‌توان جزء شهرهای تاریخی به حساب آورد. اماکن تاریخی، مناظر طبیعی زیبا و آب و هوای بسیار خوب سبب شده تا امروزه گردشگران بسیاری با اجاره ویلا در رضوانشهر اقامت کرده و بازدید از گوشه و کنار این شهر را در برنامه سفر خویش قرار دهند.

پل تاریخی شفارود

در کنار جاده شفارود به تالش، پل قدیمی‌ای قرار دارد که می‌توان غبار روزگار را در چهره آرام و متروکش مشاهده کرد.این پل آجری، معروف به پل تاریخی شفارود است که در دوره قاجاریه احداث گردیده. سبک خاصی از طراحی و ساخت پل را می‌توان در چهره‌اش مشاهده کرد. در دو طرف طاق پل، دو ستون مخروطی شکل وجود دارد و در بدنه قسمت شمالی پل دو طاق نما گذاشته‌اند. طاق اصلی در بالا و پایین یک متر ضخامت دارد و تمام پل از ساروج و آجر ساخته شده است.

مسجد اسپیه مزگت

ایسپی به معنی سفید و مزگت به معنی مسجد است. این بنای منحصربه‌فرد در روستای کیشه خاله قرار دارد. درختی عظیم‌الجثه سال‌های سال شاخ و برگ‌هایش را روی این بنا پهن کرده بود. وقتی درخت را به خاطر کاوش در اسپیه مزگت قطع کردند، نمای کامل بنا رخ نمایان کرد. از رواق چهارگوش داخلی بنا و دهلیزهای کناری آن مشخص است که این بنا در ابتدا یک آتشکده بزرگ زرتشتی بوده است. پس از ورود اسلام، این بنا تبدیل به مسجد شد، اما مسجدی که محراب نداشت. تخریب نشدن این بنا و تغییر ندادن نمای داخلی برای ساخت محراب، نشانگر حرمت نهادن به این مکان مقدس است.

وجود این مرکز عبادی بزرگ که امروزه در نقطه‌ای دور افتاده قرار دارد، احتمال وجود یک شهر باستانی بزرگ و مدفون شده در اطرافش را، بسیار پررنگ می‌کند.

پارک جنگلی گیسوم

جنگل گیسوم در نزدیکی ساحل قرار دارد. در جاده این جنگل‌، درخت‌های سر به فلک کشیده، با خم کردن سرهایشان به سوی هم تونلی جنگلی ساخته‌اند. در انتهای مسیر وقتی هنوز مبهوت زیبایی‌های جنگل هستید به ساحل و امواج ‌آرام‌بخش دریا می‌رسید. در این پارک جنگلی انواع امکانات جهت رفاه حال گردشگران، از جمله ویلا و سوئیت، بازار و تفریحات مختلف وجود دارد. در اردیبهشت، مهر و یا آبان به گیسوم بروید تا بیشتر از دیگر زمان‌ها در دل زیبایی‌هایش غوطه‌ور شوید.

روستای بهشتی ارده

در فیلم سینمایی رنگ خدا مناظری بکر و جنگلی را در دل کوهستان مشاهده کردیم. اما نمی‌دانستیم آنجا، بهشتی ارده است. دهستانی ییلاقی، که خانه‌هایش در میان باغ‌های میوه و درختان تنومند گردو پنهان شده‌اند.

برای سفر به بهشتی ارده، از مسیر بندرانزلی و یا فومن به سوی آستارا و تالش حرکت می‌کنیم. در انتهای پل بزرگ پونل به چپ تغییر مسیر داده و پس از گذر از پل کوچک به راست می‌پیچیم. اکنون در ابتدای جاده پونل به خلخال قرار داریم. پس از طی حدود ۳۰ کیلومتر به دوراهی آسفالته‌ای می‌رسیم که در سمت راستش تابلوی راهنما به سوی دهستان ارده است. با طی ۵ کیلومتر، وارد دهستان ارده می‌شویم.

قلعه امیر ساسان

این قلعه در روستای بیچال رضوانشهر واقع شده است. تاکنون مطالعه‌ای بر روی این قلعه انجام نشده تا مشخصات و ویژگی‌هایش را نمایان سازد. آنچه درباره این قلعه نیمه مخروبه می‌دانیم این است که در گذشته اقامتگاه ییلاقی حاکمان تالش بوده است.

آبشار ویسادار

در رضوانشهر، ۱۶ کیلومتری شهر پره‌سر، دهستان ییلاقی ارده و در نزدیکی روستای آووییار، آبشاری در دل جنگل‌ها و بر سر راه رودخانه لمیر قرار گرفته، که به ویسادار مشهور است. این آبشار ۱۵ متر ارتفاع دارد و سومین آبشار بلند گیلان است.

وقتی می‌خواهید به ویسادار بروید پا در جاده‌ای می‌گذارید که مناظری روح‌نواز و دل‌انگیز را پیش چشمانتان به نمایش گذاشته‌اند. هر زمانی را که برای طی مسیرتان تخمین زده‌اید دو برابر کنید! وقتی پا در این جاده می‌گذارید محال است برای لذت بردن از آن و ثبت تصاویرش توقف نکنید.

چگونه به رضوانشهر برویم؟

برای سفر به رضوانشهر، از مقصد تهران سه گزینه وجود دارد.

• از تهران به سمت کرج رفته و وارد اتوبان قزوین-رشت می‌شویم. سپس از رشت با طی حدود ۴۰ کیلومتر به رضوانشهر می‌رسیم. این مسیر حدود ۵ ساعت طول میکشد.
• از تهران به سمت بوئین‌زهرا حرکت کرده، سپس وارد اتوبان قزوین-رشت شده و پس از رسیدن به رشت با طی حدود ۴۰ کیلومتر وارد رضوانشهر می‌شویم. اگر این مسیر را انتخاب کنیم، حدود ۶ ساعت در راه هستیم.
• از فرودگاه تهران به سمت فرودگاه رشت پرواز کرده و از رشت با ماشین به سمت رضوانشهر می‌رویم.

روستای کردان با طبیعتی دلنواز و بسیار زیبا در ۲۵ کیلومتری شهر کرج و ۶۵ کیلومتری تهران واقع شده است. در سال‌های اخیر این منطقه به دلیل آب و هوای مناسب، درختان انبوه و مناظر زیبا، گردشگران زیادی را به سوی خود کشانده است. این گردشگران با اجاره ویلا در کردان اقامت کرده و از زیبایی‌ها و امکانات این روستای لوکس بهره‌مند می‌شوند.

نباید نقش رودخانه کردان را، که از رودخانه‌های استان البرز است و از کهار بزرگ سرچشمه می‌گیرد، در جذب توریست نادیده بگیریم. این رودخانه از شمال شرق کردان به سمت جنوب غربی سرازیر می‌شود و زمین‌های این منطقه را سیراب و حاصل‌خیز می‌نماید. در این روستا باغ‌های گردو، توت، گیلاس، زردآلو و آلبالو به وفور یافت می‌شود.

جاذبه‌های گردشگری کردان

روستای کردان دارای جاذبه‌های تاریخی و طبیعی زیادی می‌باشد. به همین دلیل در سال‌های اخیر گردشگران بسیاری را، به خصوص از شهر تهران به سوی خود کشانده است. بسیاری از مردم تهران و کرج روزهای تعطیل سال و آخر هفته ها برای اجاره ویلا کردان را انتخاب می‌کنند تا از آلودگی و سر و صدای شهر فرار کرده و از آرامش و هوای بی‌نظیر کردان بهره‌مند شوند.

امامزاده حسین کردان

این بنای تاریخی و مذهبی مربوط به دوره سلجوقیان بوده و متعلق به امامزاده حسین از نوادگان امام سجاد علیه‌السلام می‌باشد. این بنا در لیست آثار ملی به ثبت رسیده است. معماری بنا به صورت پلانی دایره‌ای شکل بوده و بر روی سکویی با قطر ۸ متر قرار گرفته است.

در محوطه امامزاده جوی کوچکی روان است که آب زلال و خنکی دارد. این جوی زیبا به همراه درختان چنار و توت، در کنار این بنای تاریخی، فضایی آرام، معنوی و دل‌انگیز را به وجود آورده‌اند.

دهکده تفریحی و ورزشی ایثار

این مجتمع، از بزرگترین مراکز فرهنگی، تفریحی و ورزشی کشور است. دارای ویلا و سوئیت‌های مختلف با ظرفیت بالای ۷۰۰ نفر و سالن‌های کنفرانس و سمینار، همچنین مجموعه‌های ورزشی گوناگون و زمین‌های چمن و پیست دوچرخه‌سواری است. مجموعه استخر و سونا، دریاچه مصنوعی، مجموعه حیات وحش و زمین فوتبال ساحلی از دیگر امکانات این دهکده می‌باشد. وجود این امکانات باعث شده تا مجتمع بزرگ ایثار به عنوان یکی از کامل‌ترین مراکز تفریحی و ورزشی در سراسر کشور مورد استقبال تیم‌ها و گروه‌های مختلف فعال در حوزه ورزش و فرهنگ قرار گیرد.

روستای کردان قطب اقتصادی کرج

تا چند سال گذشته کردان منطقه‌ای حاشیه‌ای محسوب می‌شد. به همین دلیل بسیاری از کارخانه‌های بافندگی و ریسندگی، مرغداری، آلومینیوم‌سازی و کارتن‌سازی در این منطقه بنا گردید. این امر سبب گشت تا تعداد قابل توجهی از اهالی کردان و کرج در این کارخانه‌ها مشغول به کار شوند. با گذشت زمان، قیمت باغ‌ها و زمین‌های کردان افزایش قابل توجهی یافتند و ساخت ویلاهای گران‌قیمت و لوکس در کردان آغاز شد. در سال‌های اخیر وجود ویلاهای اجاره‌ای و باغ‌‌های پر رونق به همراه کارخانه‌های مهم، باعث شده تا کردان به منطقه‌ای لوکس و در عین حال قطب اقتصادی کرج تبدیل گردد.

مسیر کردان

برای رسیدن به روستای کردان، هر کجا که باشیم باید اول به سمت کرج برویم. از کرج وارد آزادراه کرج-قزوین می‌شویم. بعد از طی حدود بیست کیلومتر به تابلوی خروجی کردان می‌رسیم و از این خروجی وارد جاده‌ای روستایی خواهیم شد. سپس با طی مسافتی کوتاه در دل روستایی بسیار زیبا قرار می‌گیریم که نامش کردان است.

رامسر شهری بی همتا در استان مازندران است که می‌توان صحنه زیبای تلاقی ساحل و جنگل را در آن مشاهده کرد. رامسر را عروس شهرهای ایران لقب داده‌اند. لقبی که به‌حق شایسته چنین مناظری است.

این شهر به دلایل فراوان از جمله موقعیت جغرافیایی، برخورداری از امکانات اقامتی و جاذبه‌های گردشگری، وجود فرودگاه و داشتن آب گرم معدنی، قطب گردشگری کشور و حتی جهان است. رامسر ۰۷/۳ درصد از مساحت استان مازندران را تشکیل میدهد. غربی‌ترین شهر مازندران که از شمال به دریای خزر و از جنوب به کوه‌های البرز محدود است.

مرکبات، چای و برنج از تولیدات این شهر می‌باشد. به همین دلیل وجود زمین‌های برنج و چای و باغ‌های مرکبات به زیبایی شهر افزوده است. رامسر به دلیل نزدیکی دریا به جنگل، در تمام فصل‌های سال گردشگران زیادی را از داخل و خارج کشور به خود جذب می‌کند.

برای شناخت بهتر رامسر، میزبون را همراهی کنید.

جاذبه‌های گردشگری رامسر

شهر رامسر دارای مناطق مختلف سیاحتی است که هر کدام ویژگی‌های منحصر به فرد خود را دارند. به همین خاطر اگر بخواهیم از تمام مکان‌های گردشگری این شهر بازدید کنیم، می‌توانیم با اجاره ویلا در رامسر اقامت کرده و برای استفاده بهینه از سفر خود، برنامه‌ای دقیق تدوین نماییم.

جواهرده

یکی از زیباترین مناطق توریستی رامسر، روستای ییلاقی جواهرده است که با رامسر حدود ۲۷ کیلومتر فاصله دارد. جویبارهای بالادست با آبشارهای زیبا از جمله مکان‌های زیبای جواهرده هستند که چشم هر بیننده‌ای را به خود خیره می‌کنند. همچنین وجود قله‌های سرسبز سرخ تله، واژک‌سه‌براره‌رژه و چکاد قله سماموس که یخچال‌های دائمی دارد، جذابیت این روستا را دو چندان کرده است. عده زیادی از گردشگران برای استفاده از چشمه‌های لپاسر که جنبه درمانی دارند، راهی این روستا می‌شوند.

از آثار تاریخی جواهرده می‌توان به مقبره شاه یحیی کیایی، گورهای گبری و مسجد آدینه اشاره کرد.

در جواهرده می‌توانید از آب معدنی گازداری بنوشید که در دل رودخانه روان است.

پارک جنگلی جواهرده که در دره و کنار صفارود قرار دارد نیز مورد استقبال اکثر گردشگران می‌باشد.

بوستان جنگلی صفارود

در دل دره‌ها و کنار رود صفارود بوستانی قرار دارد که از آب و هوای بسیار دل‌انگیزی برخوردار است. این بوستان در کیلومتر ۹ مسیر روستای جواهرده واقع شده است. وجود رودخانه‌ای با آب معدنی گرم و سرد به همراه مناظری جنگلی، طبیعی و بکر باعث شده تا این بوستان یکی از توریستی‌ترین مکان‌های رامسر شود.

تله کابین رامسر

این تله کابین بزرگترین تله کابین ایران می‌باشد و در ۵ کیلومتری غرب رامسر واقع شده است. در خاورمیانه تنها تله کابینی است که ساحل دریا را به ارتفاعات جنگل‌های سرسبز وصل می‌کند. با همین وصف کوتاه می‌توان تصور کرد چه چشم‌انداز زیبایی در انتظارمان است.

مبدأ تله کابین ساحل است و از دل جنگل گذر می‌کند تا به بلندای کوه ایل‌میلی برسد. ۲کیلومتر طول دارد و تا ارتفاع ۷۰۰ متری بالا می‌رود. رستوران و کافی‌شاپ‌های مختلف، غارهای ایل‌میلی، پارک جنگلی هزارپله، خرابه‌های قلعه نظامی و بام سرسبز رامسر از جمله جاذبه‌های بالای کوه ایل‌میلی هستند. برای رفتن به تله کابین رامسر خود را آماده کنید تا در صفی طولانی بایستید. زیرا هیچ گردشگری حاضر نیست بدون دیدن این مناظر، رامسر را ترک کند.

آبشار ایج

از ذوب شدن برف‌های دائمی که در ارتفاعات اشکورعلیا قرار دارند آبشار ایج به وجود آمده است. این آب‌ها به سوی روستای ایج روان می‌شوند، از روی سنگی بلند به روی سنگ‌های پایینی ریخته و به شکل آبشارهای متعدد به عمق دره سرازیر می‌گردند.

از میان جاذبه‌های گوناگون این منطقه، پوشش گیاهی معطر، یخچال‌های دائمی خشم چال، چشمه‌های اطراف و فضاهایی مانند غار که زیر سنگ‌های آبشار قرار دارند بسیار قابل توجه هستند.

گرسماسر

گرسماسر در انتهای مسیر رامسر به کتالم قرار دارد. مسیری جنگلی و بسیار زیبا.

در سر راه کوهنوردانی است که به سوی قله سماموس می‌روند تا از مناظر طبیعی و باشکوه لپاسر بهره بجویند.

گرسماسر یکی از شاهکارهای ییلاقی رامسر است.

اگر بخواهید تمام جاذبه‌های رامسر را در خاطرات خود ثبت کنید، باید حداقل سفری ده روزه را متصور شوید. سفرتان را با اجاره سوئیت در رامسر آغاز کنید و هر روز را برای تجربه یک جای جدید راهی مناظری شوید که انتظارتان را می‌کشند.

اگر هم زمان کمی برای سفر دارید، پیشنهاد ما این است که حتی برای سفری یک روزه، رامسر را تجربه کنید.

وقتی سخن از مناظر زیبا و ر‌وٰیایی می‌شود، در ذهن هر کدام از ما تصویر یک شهر یا روستایی که به آن سفر کرده‌ایم، تداعی می‌گردد. بعضی از ما تعداد سفرهایمان آنقدر زیاد است که می‌توانیم به راحتی اسم چند منطقه را به زبان بیاوریم و بعضی دیگر هم انقدر کم سفر کرده‌ایم که فقط یک نام در ذهنمان نقش می‌بندد.

میزبون در این مطلب می‌خواهد به شما بهشت گمشده‌ٔ جنگل‌های هیرکانی را معرفی کند. جایی که می‌تواند برای گردشگرانِ همیشه در سفر، تجربه‌ای جدید و برای کسانی که کمتر سفر می‌کنند، آغاز فصلی نو در زندگی و سفرهایشان باشد.

آشنایی با روستای ساسنگ

ساسنگ، روستایی در قسمتی از بلندای جنگل‌های هیرکانی (ارتفاع ۹۰۰متری از سطح دریا) است. در بین تمام زیبایی‌های استان گلستان، ساسنگ حرف‌های زیادی برای گفتن دارد. روستایی با قدمتی چند صد ساله که اهالی آن اصالت، سادگی و مهربانی خویش را همچنان حفظ کرده‌اند. آثاری از قزلباش‌ها که در دوران صفویه زندگی می‌کردند در این روستا وجود دارد. ساسنگی‌ها از دو طایفه مصطفی‌لو و قول هستند.

این روستای ییلاقی در ۲۲ کیلومتری شهرستان مینودشت واقع شده است. بافت روستا سنتی است و هنوز پای بسیاری از امکانات و زندگی شهری به آن باز نشده. همین نکته بسیار مهم، جذابیتش را برای شهرنشینان دوچندان کرده است.

جمعیت روستا حدود ۲۶۰ نفر است. اهالی ساسنگ به شغل دامپروری، تولید محصولات دامی، زعفران، عسل و صنایع دستی مختلف از جمله پرورش پیله ابریشم و ابریشم‌بافی مشغولند.

اگر در ساسنگ اقامت داشته باشیم، دسترسی به چند مکان گردشگری برایمان مقدور خواهد بود. این روستا با گرگان حدود ۱۰۰ کیلومتر فاصله دارد. همچنین از ساسنگ تا پارک ملی گلستان که یکی از زیباترین پارک‌های کشورمان می‌باشد، لازم است فقط ۶۰ کیلومتر راه طی کنیم.

با پیمودن ۳۵ کیلومتر مسافت، می‌توانیم به گنبد کاووس که بنای تاریخی قابوس‌بن‌وشمگیر در آن واقع شده، سفر کنیم.

ساسنگ با گورستان تاریخی و عجیب خالد نبی نیز تنها ۸۰ کیلومتر فاصله دارد.

راهنمای سفر به ساسنگ

در هر فصلی از سال که به ساسنگ سفر کنید، زیبایی‌های منحصربه‌فردش شما را محصور می‌کند.

وقتی وارد جاده پر پیچ و خم ساسنگ می‌شوید، از همان ابتدای جاده محو طنازی‌های بی‌مثالش خواهید شد. اما هرگز تصور نمی‌کنید چه مناظری در انتظار نوازش چشم‌هایتان است!

هنگامی که جاده به انتها می‌رسد، یعنی به روستای ساسنگ رسیده‌اید. بعد از ساسنگ دیگر نه جاده‌ای هست، نه روستایی. شما در بلندترین نقطه این منطقه هستید!

در قسمت ورودی روستا می‌توانید به راحتی تابلوی راهنما به سمت اقامتگاه بوم‌گردی ساسنگ را مشاهده کنید. این اقامتگاه در بهترین نقطه روستا بنا شده تا مناظر جنگلی برای گردشگران به خوبی نمایان باشند.

جنگل‌های اطراف ساسنگ معروف به جنگل‌های هیرکانی است. پوشش گیاهی این جنگل‌ها درختان پهن برگ انجیری‌اند که در فصل پاییز به دلیل تنوع رنگی زیاد، زیباترین مناظر پاییزی را به نمایش می‌گذارند. آبشارهای پر آب و زیبایی در دل جنگل‌های هیرکانی قرار گرفته‌اند. اطراف ساسنگ دو آبشار با ارتفاع ۱۵ متر وجود دارد که به آبشارهای ساسنگ معروفند. فاصله این آبشارها تا روستا حدود نیم ساعت پیاده‌روی است.

اگر سفرتان در فصل پاییز و زمستان است، باید تجهیزات لازم برای عبور از جنگل را داشته باشید. زیرا مسیر گل‌آلود است و باید برای عبور از بلندی‌ها و سراشیبی‌های راه آمادگی لازم را داشت.

در راه عبور از جنگل، درخت میوه‌های کندوس و تمشک به وفور مشاهده می‌شود. محلی‌ها از میوه‌های این دو درخت مربا و ترشی درست می‌کنند.

دو آبشار ساسنگ به فاصله کمی از هم قرار گرفته‌اند. برای عبور از رودخانه و رسیدن به یکی از آبشارها از کنار تخته سنگ‌های بزرگی عبور می‌کنید که خاص و بسیار زیبا هستند. در گذشته از این سنگ‌ها در ساخت بخش‌هایی از خانه‌های کاهگلی روستا استفاده می‌شده است. شاید به همین دلیل است که اسم اینجا را ساسنگ گذاشته‌اند. یعنی مانند سنگ!

اگر صبح ساسنگ را در پاییز و یا هوای بارانی تجربه کنید، وقتی از خواب بیدار می‌شوید در کنار ابرها قرار دارید. در بهار  آغاز صبحتان با نسیم هوای کوهستانی و جنگلی همراه است.

عده‌ای از گردشگران زمستان را به ساسنگ می‌‌آیند تا از دیدن جنگلی با درختان سفیدپوش و رقص برف در فضایی نزدیک به آسمان، محروم نمانند.

بدون شک برای تجربه کردن این روستا یک روز زمان بسیار کمی است. شما باید فرصت کنید تا صبحانه از شیر وکره و پنیر و تخم مرغ محلی، و ناهار و شام را از دستپخت بسیار خوب زنان روستا بچشید تا لذت زندگی روستایی زیر دندان‌هایتان برود.

شب و سکوت مطلق روستا، که گهگاه با صدای حیوانات محلی شکسته می‌شود تجربه‌ای بی‌نظیر است.

خود را آماده کنید تا چند روز زندگی روستایی را تجربه کنید و دل به ساسنگ بزنید.

یلدا نام زیبای آخرین شب پاییز است. نامی که هزاران سال است در فرهنگ اقوام آریایی وجود دارد. ایرانیان باستان به مبارکی و میمنت تولد مهر و میترا ، آخرین شب پاییز را یلدا نام نهادند که به معنی تولد و زایش است.

در ایران باستان نیروهای طبیعت مانند باد و خاک، آب و آتش و خورشید، ستارگان و ماه مورد پرستش قرار می‌گرفتند. میترا یکی از خدایان باستانی هند و ایرانی قبل از آیین زرتشت است. نمادش خورشید و مهم‌ترین معنی لغوی آن دوستی و پیمان می‌باشد.

دلایل اهمیت شب یلدا در ایران باستان

در دوران کهن فرهنگ اوستایی، کشاورزی بنیان زندگی مردم باستان بود. آن‌ها طی تجربه سالیان خویش زندگی‌شان را با گردش خورشید و بلندی و کوتاهی روز و شب تنظیم کردند. این موضوع که در بعضی از فصل‌ها روزها بلندتر است برای آن‌ها بسیار مورد اهمیت قرار گرفت. زیرا نور و روشنایی را نماد نیکی، و تاریکی را نماینده اهریمن می‌دانستند. آن‌ها معتقد بودند که نیکی و تابش خورشید با تاریکی و ظلمت شب که نماد اهریمن است، در نبرد می‌باشد. به همین دلیل به مرور و با گذشت زمان دریافتند که کوتاه‌ترین روز سال، آخر پاییز و شبِ اول زمستان است. بعد از این شب، روزها به تدریج بلندتر و شب‌ها کوتاه‌تر می‌شوند. این‌گونه بود که آخرین شب پاییز را، شب زایش خورشید نامیده و روز اول زمستان را آغاز سال نو قرار دادند. نام اولین ماه سال جدید را دی گذاشتند، که به معنی دادار و آفریننده است. در حقیقت دی ماه تولد و زادروز خورشید است.

چرا شب چله؟

شب چله بلندترین شب سال در نیمکره شمالی زمین است. این شب از غروب آفتاب سی‌ام آذر شروع شده و تا طلوع آفتاب یکم دی ماه ادامه دارد.

چله بزرگ: به چهل روز از فصل زمستان می‌گویند. در ایران مرکزی چله بزرگ از یکم دی ماه شروع می شود و تا چهل روز، یعنی نهم بهمن ماه ادامه دارد. چله زمستان، همان چله بزرگ می‌باشد.

چله کوچک: بیست روز از فصل زمستان را شامل می‌شود. در ایران مرکزی آغازش شب دهم بهمن ماه است و تا پایان بهمن ادامه دارد.

آداب و رسوم شب یلدا در ایران باستان

آیین شب یلدا، جشن‌هایی چند هزار ساله می‌باشد که با انقلاب زمستانی همراه است. ابوریحان بیرونی این جشن را میلاد اکبر نام نهاده و منظورش همان میلاد خورشید است.

فردوسی نیز آیین شب یلدا را به هوشنگ از شاهان پیشدادی(کیانیان) ایران نسبت داده و این‌گونه سروده:

که ما را ز دین بهی ننگ نیست
به گیتی به از دین هوشنگ نیست
همه راه داده است و آیین مهر
نظر کردن اندر شمار سپهر

در آخرین شب پاییز مردم ایران باستان همگی دور هم جمع می‌شدند. به زعم آنان، این شب به خاطر طولانی‌ بودن تاریکی، نحس بود. به همین دلیل آتش می‌افروختند و تا سپیده دم بیدار می‌ماندند تا تاریکی و عاملان اهریمن نابود شوند.

سفره‌ می‌گستردند و تا صبح در انتظار طلوع آفتاب بیدار می‌ماندند. این سفره‌ها به «مَیَزْد» شهرت داشتند. از هندوانه، انار، شیرینی، باقیمانده میوه‌های انبار شده، انواع آجیل و مغزها، و خشکبار تشکیل می‌شدند و همگی نماد برکت و شادکامی و تندرستی بودند. این میوه‌ها که عمدتا پردانه هستند، نوعی جادوی سرایتی محسوب می‌شدند. انسان‌ها با توسل به پربرکتی آن‌ها خودشان را برکت آور کرده و نیروی باروری را در خویش می‌افزودند. انار و هندوانه نیز به دلیل رنگ سرخشان نمایندگان خورشید در شب به شمار می‌رفتند.

متل‌گویی که نوعی داستان‌گویی می‌باشد از همان زمان‌ها مرسوم بوده است. به این گونه که در دورهمی‌های خانوادگی بزرگان و سن بالاترها برای همه قصه تعریف می‌کردند.

یکی دیگر از رسومات این بود که افراد با انتخاب و شکستن گردو، از روی پوکی و یا پر بودن آن، آینده‌گویی می‌کردند.

عده‌ای از ایرانیان نیز این شب را تا طلوع خورشید در دامنه کوه‌های البرز به انتظار زاییده شدن خورشید می‌نشستند. عده‌ای هم در نیایشگاه‌ها از خداوند طلب پیروزی مهر بر اهریمن نموده و دعای «نی‌ید» می‌خواندند. دعایی که به دعای شکرانه نعمت در آن زمان، معروف است.

خورروز چیست؟

در بسیاری از اسناد ادبی و تاریخی روز پس از شب یلدا، یکم دی ماه، خورروز (روز خورشید) و دی‌گان نام گرفته است.

خورروز در حقیقت روز برابری انسان‌ها بود. در این روز همه مردم با هم برابر بودند. حتی شاهان نیز با لباس ساده و سفید به صحرا می‌رفتند و بر فرشی سفید می‌نشستند. پادشاه و رؤسا، دربان و نگهبان و تمام پیشه‌ها همگی یکسان بودند و تمام کارها داوطلبانه انجام می‌شد.

همچنین جنگ و خونریزی و کشتن حیوانات برای غذا در خورروز ممنوع بود. تا جایی که دشمنان ایرانیان هم این مطلب را می‌دانسته و در هنگامه جنگ، به طور موقت خونریزی متوقف می‌شد. گاهی همین آتش بس موقت به صلح طولانی می‌انجامید.

این روز در حقیقت روز تعطیل عمومی بود و همگی به استراحت می‌پرداختند. یکی از دلایل کار نکردن در خورروز این بود که انسان‌ها نمی‌خواستند کار بدی انجام دهند، چرا که آیین مهر انجام هر کار بدی را، ولو کوچک، در روز تولد خورشید، گناهی بسیار بزرگ می‌دانست.

یلدا در ایران امروز

امروزه شب یلدا نیز مانند بسیاری از رسومات کهن، دست‌خوش تغییرات فراوانی شده است. البته هنوز هم بخشی از آداب این شب که پایه و اساس شکل‌گیری آن بوده، در فرهنگ ما وجود دارد.

هنوز هم در برخی شهرها شاهنامه‌خوانی مرسوم می‌باشد.

با اینکه این آیین چند هزار ساله است، فال حافظ در سده‌های اخیر به رسم‌های شب یلدا افزوده شده و هر فرد با فال خود خبر از آینده خویش می‌گیرد.

امروز نیز جشن یلدا در ایران با دورهمی‌های اقوام و شب نشینی همراه است. همچنین انار و هندوانه و آجیل و میوه‌های خشک تزیین سفره‌های شب یلداست.

بسیاری از ما آداب مهمان‌نوازی را از بزرگ‌ترها یاد گرفته‌ایم. اگر چه در دوران مختلف تحصیل، برخی آموزش‌های کلی‌ در مدارس ارائه می‌شود،‌ اما این آموزش‌ها کامل نیستند. البته جای نگرانی نیست! فرهنگ ما در این زمینه آنقدر غنی است که آموزش‌های برگرفته از تجربه گذشتگان بسیار کارساز خواهد بود.
اگر می‌خواهید اصول مهم مهمان‌نوازی را بدانید، با میزبون همراه شوید.

تاریخچه مهمان‌نوازی ایرانیان

وقتی صحبت از مهمان‌نوازی می‌شود بسیاری از ما ناخودآگاه به آن‌چه که تا کنون راجع به مهمان‌نوازی ایرانیان خوانده و شنیده‌ایم، می‌اندیشیم. به راستی چه افعالی باعث بروز چنین صفاتی در ایرانیان شده است؟
مفهوم مهمان‌نوازی در ایران بسیار متفاوت با سایر نقاط جهان است. پذیرایی از مهمان در ایران باستان جزء اصول مهم اخلاقی به شمار می‌رفته است؛ به گونه‌ای که اگر به ماجراهای سفرها در شاهنامه حکیم ابوالقاسم فردوسی مراجعه کنیم، مشاهده خواهیم کرد که پذیرایی از مهمان دارای آداب و رسوم خاصی است.

سه روز اندرین خان من شاد باش
ز رنج و ز اندیشه آزاد باش
که این خانه زان خانه بخشیده نیست
مرا با تو گنج و تن و جان یکسیت

مهمان‌نوازی از فضایل اخلاقی ایرانیان است. به جرأت می‌توانیم بگوییم تمام جهانگردانی که به ایران آمده‌اند، این موضوع را اذعان داشته‌اند. خانم مریت هاکس نویسنده کتاب «ایران، افسانه و واقعیت» در سال ۱۳۱۱ به ایران آمده است. او مهمان‌نوازی ایرانی‌ها را چنین توصیف کرده: «ایرانیان بسیار مهمان‌نواز و مؤدب هستند، وقتی از کنار یک خانواده ایرانی که مشغول صرف نهار بودند می‌گذشتم، با مهمان‌نوازی خاص ایرانیان از من خواستند با آن‌ها هم سفره شوم، ولی من توضیح دادم که باید سریع‌تر به بازدید ادامه دهم. ای کاش مردم دنیای غرب هم می‌توانستند از چنین برخوردی استقبال کنند.»

صائب تبریزی نیز در این رابطه چنین سروده است:

رزق ما با پای مهمان می‌رسد از خوان غیب
میزبان ما است هر کس می‌شود مهمان ما

در دین مبین اسلام نیز مهمان‌نوازی بسیار تکریم شده است. در حدیثی از پیامبر اکرم (ص) آمده: هر که به خدا و روز قیامت ایمان آورده، مهمان را گرامی بدارد.
البته باید توجه کنیم که میزبانی اصول و قواعدی دارد. هر کس بخواهد میزبان خوبی باشد باید این اصول را جدی بگیرد و به کار بندد.

چگونه مهمان‌نواز باشیم؟

میزبان خوب بودن کار آسانی است. کافی است یک سری آداب و قواعد را رعایت کنیم. البته در رأس تمام این اصول، بعضی خلق و خوها هستند که برای یک میزبان خوب بسیار ضروری‌اند. صمیمیت، محبت، بزرگواری و بزرگ‌منشی، ادب و احترام از مهمترین خلقیات یک میزبان موفق است.
مهم‌ترین نکاتی که یک میزبان خوب باید رعایت کند به این ترتیب است:

• میزبان باید برای راحتی حال مهمان، به طور دقیق زمان حضور مهمان را به وی اعلام نماید. همچنین آدرس را واضح اعلام کند تا مهمان برای پیدا کردن محل دچار سردرگمی و سختی نشود.
• مهمترین وظیفه میزبان این است که به استقبال مهمان برود و با خونگرمی با او سلام و احوالپرسی کند تا مهمان از همان بدو ورود احساس راحتی نماید.
• با تشکر و قدردانی از مهمان‌ها، به آن‌ها نشان دهید که از حضورشان خوشحال هستید. این کار باعث می‌شود آن‌ها تمایل بیشتری داشته باشند تا در آینده اوقات فراغتشان را با شما سپری کنند.
• برای میزبان خوب بودن لازم است در برابر هر اتفاق ناگهانی، بزرگوار و خوددار باشید. در صورت بروز یک اتفاق پیش‌بینی نشده، آرامشتان را حفظ کنید و برای مشکل راه حلی پیدا کنید که هم احترام مهمان حفظ شود، هم شرایط تحت کنترل قرار بگیرد. با این کار باعث می‌شوید مهمانان احساس آرامش کنند.
• بدرقه از مهمان نیز از اصولی است که یک میزبان خوب باید در دستور میزبانی خود قرار دهد. این کار بدین معنی است که شما از حضورشان لذت برده‌اید و تمایل دارید آن‌ها باز هم مهمانتان باشند.

با رعایت همین اصول ساده و آسان، مهمان‌‌ها از میزبانی شما راضی بوده و تمایل بیشتری خواهند داشت که باز هم شما را ملاقات کنند. هم‌اکنون یک میزبان شوید!