بازار رضا مشهد بازاری کهن سال و دیرینه است. این بازار سرشناس و صاحب نام در جوار آستان مبارک حرم مطهر رضوی واقع شده است. هر زمان به مشهد مقدس سفر کردید پس از زیارت حرم مطهر به بازار رضا که بسیار به حرم نزدیک است بروید. توصیه میشود از این بازار که به سبب مجاورت و همسایۀ دیوار به دیوار بودن با حرم امام رضا (ع) متبرک شده است. برای عزیزترین عزیزان خود سوغات بخرید. در ادامه به انواع سوغاتی که میتوانید از این بازار تهیه کنید اشاره خواهد شد. با میزبون همراه باشید.
پیشینۀ بازار رضا مشهد
بازار رضا در مشهد در سال ۱۳۵۵ ساخته شد. داریوش بوربور مسئول طراحی و ساخت این بازار بود. او توانست در مدت یازده ماه این بازار را تمام و کمال بسازد و تحویل دهد. این بازۀ زمانی کوتاه برای ساخت یک بازار بزرگ خود به تنهایی یک رکورد محسوب میشود. ساخت بازار رضا در دوران پهلوی با بازسازی حرم مطهر رضوی همراه بود. برای بازسازی حرم مطهر در دورههای مختلف از گذشته تا به امروز اندک اندک بافت اطراف حرم، به حرم اضافه شده است. به همین دلیل شهرداری مشهد املاک اطراف حرم را از مالکان آنها خریداری میکند. بر همین مبنا در همان سالِ ساختِ بازار رضا، برخی از مغازههای بازار رضا به کسبه و مالکان اطراف حرم واگذار شد. بر این اساس میتوان گفت قدمت و دیرینگی این بازار به پیش از ساخت آن بر میگردد.
بزرگی و ابعاد بازار رضا
بازار رضا در مشهد ۹۶۰ متر طول و ۳۳ متر عرض دارد. این بازارِ دو طبقه با ۲۳۶۸ متر زیر بنا به ۱۷۱۱ باب مغازه مجهز است. طول بازار در دو دالان و دو طبقۀ بازار تقریباً به حدود ۳ کیلومتر میرسد. این بازار دو رشته ساختمان دو طبقه با دو دالان موازی مسقف، ۱۷ چهارسوق، ۱۱ سرا دارد. این ۱۱ سرای جنبی به بازار رضا راه دارند و به صورت پیچ در پیچ به هم میرسند. اگر بخواهیم مساحت بازار رضا و سراها را با هم در نظر بگیریم باید گفت این بازار ۷۲۰۰۰ متر زیر بنا دارد.
آدرس بازار و درب های ورودی بازار رضا
بازار رضا در مشهد با بافت و ساختاری سنتی در جنوب شرقی حرم مطهر امام رضا (ع) در ضلع شرقی خیابان امام رضا قرار گرفته است. این بازار بزرگ و وسیع با مغازههای بسیارش توانسته است پاسخگوی انواع و اقسام سلایق باشد. به همین دلیل از رونق بسیار برخوردار است. این بازار قدیمی و اصیل که خود یکی از جاهای دیدنی مشهد به شمار میرود دو درب ورودی و خروجی اصلی دارد. یک درب این بازار در میدان بیت المقدس واقع شده و دیگری در میدان ۱۷ شهریور.
مشهد؛ کلان شهر مقدس، پایتخت معنوی ایران
بازار رضا مشهد یکی از جاهای دیدنی شهر
حضور در بازارهای کهن سال و قدیمی در وجود گردشگران شور و حالی وصف ناپذیر میآفریند. قدمزدن در این بازار اصیل و مخصوصاً هزارتو بودن آن بسیار جالب و همچنین معماری کهن آن بسیار دیدنی است. همان طور که ذکر شد از صحن حرم مقدس به بازار رضا راه است. اگر از سمت باب الجواد از حرم امام رضا (ع) خارج شوید مستقیماً وارد بازار رضا خواهید شد. میزبون توصیه میکند پس از زیارت از حرم به سوئیت در مشهد نروید بلکه از همان راه وارد بازار رضا شوید.
ارجحیت بازار رضا به سایر بازارها
در بازار رضا در مشهد انواع و اقسام سوغاتیهای این شهر را میتوانید خریداری کنید. از جمله سوغات مشهور مشهد در بازار رضا عبارتند از: زعفران و زرشک و نبات، سنگهای قیمتی و نقرهجات، انواع عطر، پارچه و چادر نماز، سجاده و جا نماز، انواع مُهر و تسبیح. به حتم در بازارهای دیگر مشهد نیز میتوانید از چنین اجناسی خریداری کنید. از جمله بازار الماس شرق یا زیست خاور و سایر بازارها. یکی از این بازارها بازار طبرسی است. این بازار در مجاورت حرم امام رضا (ع) و روبهروی بازار رضا واقع شده است.
در سمت راست این بازار زیارتگاه امامزاده سید محمد را میبینید. در گذشته به این مرقد مطهر گنبدخشتی گفته میشده است. این زیارتگاه نیز بسیار مورد توجه زائرین محترم قرار میگیرد. اگر همین مسیر را ادامه دهید بازارهایی باشکوه، مجلل و سرشار از سوغات مخصوص مشهد را خواهید دید. اما بازار رضا به بازارهای دیگر ارجحیت دارد. چون در این بازار علاوه بر خرید، میتوانید از معماری بازار نیز دیدن کنید. این بازار در واقع به نوعی یک بنای تاریخی هم محسوب میشود که تماشای آن خالی از لطف نیست.
کارگاههای هنرهای دستی در بازار رضا
نکتۀ دیگر که باعث میشود این بازار نسبت به سایر بازارها بیشتر مورد توجه قرار بگیرد وجود کارگاههای مختلف در طبقۀ دوم بازار است. این کارگاههای کوچک صنایع دستی عبارتند از: طلا کاری، انگشتر سازی، فیروزه تراشی و گلدوزی.
در ضمن در این بازار بنا به خواست شما بر روی سنگ انتخابی شما خوشنویسی صورت میگیرد. افراد خِبره در این بازار با خط خوش بر روی سنگهای زینتی آیه یا عبارت مورد نظر شما را مینویسند.
خرید سوغات از بازار رضا مشهد
بنابراین یکی از جاهای دیدنی مشهد که در ضمن سیاحت به شما امکان خرید سوغات مشهد را میدهد بازار رضا مشهد است. از این بازار میتوانید انگشترهای عقیق و فیروزه و طلا و نقره و همچنین انواع عطریات، زعفران، نبات، پوستین، مهر و سجاده و تسبیح، لباس و بدلیجات را به عنوان سوغات خریداری کنید. یکی از سوغات معروف مشهد چادر نمازهای دوخته است که در بازار رضا به وفور یافت میشود و شما با توجه به سلیقۀ خود میتوانید رنگ و مدل دلخواه خود را انتخاب کنید.
انگشترهای عقیق در بازار رضا
گونهای از سنگهای گرانبها عقیق یا آگات نام دارد. گرانبهاترین عقیقها عقیق یمن است. یکی از راههای شناخت عقیق اصل و سره از ناسره، تراشدار بودن سطح عقیق است. امروزه در ایران تراشهای متعددی قابل توجه اساتید سنگتراشی قرار میگیرد. معروفترین این تراشها تراش ثبتی و تراش قطعی است. عقیقهای یمنی نگینهایی هستند که سمبههای دایره و هلالی یا اصطلاحاً سمبهٔ ناخنی و نشانهایی مخصوص بر سطح خود دارند. عقیق اصیل را از بازار رضا در مشهد میتوانید خریداری کنید. همچنین میتوانید از هنرمندان زبردست و خبره در این بازار بخواهید عقیق انتخابی شما را بر قالب انگشتر یا گردنبند انتخابی شما قرار دهند.
فیروزه در بازار رضا
یکی دیگر از سنگهای زینتی پر طرفدار که اتفاقاً معدن آن در نیشابور است و در مشهد بسیار یافت میشود سنگ فیروزه است. فیروزه سنگی آبی متمایل به سبز است. از این سنگ زیبا به عنوان نگین برای زینتِ هرچه بیشتر زیور آلات از قبیل انگشتر، گردنبند و دستبند استفاده میشود. خوشبختانه در بازار رضا در مشهد فیروزه به وفور یافت میشود. اگر به دنبال یک سوغات ویژه هستید بهتر است فیروزه را انتخاب کنید. چون در عین حال که زیباست، سوغات مخصوص مشهد است و از سنگهای مهم محسوب میگردد.
سفر به مشهد مقدس و حضور در بازار رضا
سفر به مشهد مقدس یک سفر زیارتی سیاحتی ناب و دلپذیر محسوب میگردد. در بازار رضا مشهد عطر مخصوص گلهای محمدی پیچیده است و مجاورت این بازار با حرم مطهر باعث شده است این بازار نیز از روحی معنوی برخوردار باشد. آویختگی انواع و اقسام تسبیحها از سر در مغازهها، چیدهشدن مُهرها در سایزها و انواع مختلف در کنار هم، سنگهای زینتی و انگشترهای سنتی بر پیشخوان مغازهها، همه و همه بر معنویت هر چه بیشتر این بازار میافزایند. به همین دلیل افسوس و صد افسوس که مهمان مشهد باشید و به بازار رضا در مشهد سر نزنید.
پیشنهاد ویژۀ میزبون: در همین راستۀ بازار رضا عکاسانی قدیمی از دیرباز وجود داشتهاند و هماکنون نیز وجود دارند. کار این عکاسها عکس انداختن از زائران حرم امام رضا (ع) است. در این سفر زیارتی سیاحتی و معنوی ناب، شما هم با پیش زمینههای مخصوص این عکاسان که تصاویری از حرم مطهر است عکس بیندازید.
بازارهایی در همسایگی بازار رضا
در ضمن اگر از ورودی نواب صفوی حرم مطهر امام رضا (ع) خارج شوید در سمت راست خود بازار امین را خواهید دید. بازار امین نیز از بازارهای قدیمی مشهد محسوب میگردد. در این بازار انواع و اقسام اجناس و کالاهای ضروری و زینتی و سوغاتی به فروش میرسد. در مجاورت همین بازار یک آب انبار وجود دارد. این آب انبار دست کم به قدر پنجاه پله از سطح زمین به پایین میرود. در گذشتههای خیلی دور اهالی مشهد از این آب برای آشامیدن استفاده میکردند.
در همین راسته، سمت چپ خیابان، یک بازار دیگر نیز وجود دارد. این بازار که از معماری مدرن برخوردار است و بسیار مجلل و باشکوه و زیباست، بازار آرمان نامیده میشود. بازار آرمان از جمله بازارهای پرطرفدار در بین زائران مشهد است.
بست شیخ طوسی
اما اگر از درب سمت شیخ طوسی خارج شدید، در سمت راست خود کتابخانۀ عظیم آستان قدس را خواهید دید. در سمت چپ همین خروجی دارالشفا وجود دارد. (اگر دارالشفا به منظور حفظ سلامت زائرین محترم ایجاد شده است در صورت لزوم به صورت شبانهروزی پاسخگوی زائران عزیز خواهد بود.) این نقطه آغاز بازارهای بسیار زیادی است که تا آرامگاه نادری همچنان ادامه پیدا میکنند. در میان این خیل عظیم بازارها، بازار مرکزی نیز وجود دارد. این بازار از چند طبقه تشکیل شده است. انواع و اقسام چادر مشکی و لباس آخرت، مهر و تسبیح، پارچههای ابریشمی زیبا و سایر اقلام به فروش میرسد.
اگر از موزۀ نادری همچنان در جهت غرب پیش بروید به میدان شهدای مشهد میرسید. میدان شهدا از اصلیترین میدانهای مشهد محسوب میگردد. تا حدی که اهالی مشهد این میدان را شاهراه مشهد میخوانند. این میدان با المانهایی خاص زینت یافته است. المانها بر اساس رفتاری که زائران و مجاوران حرم مطهر به کرّات در تمام این سالهادر این میدان از خود بروز دادهاند طراحی شده است. از قدیمالایام زمانی که افراد به این میدان میرسیدند و گنبد حرم مطهر را میدیدند به جانب حضرت سلام میفرستادند. امروزه نیز همچنان این سنت ناب برقرار است. المانها نیز زائران حرم مطهر را در حال سلامدادن به حضرت رضا (ع) نشان میدهد.
اگر بازار رضا را همچنان ادامه دهید
اگر از سیر و گردش خسته نشوید و ملالت مانع ادامۀ راهتان نشود و همچنان به مسیر خود ادامه دهید در ادامۀ مسیرِ بازار رضا به فلکۀ آب خواهید رسید. در فلکۀ آب نمادها و المانهای بسیار زیبا و چشمنوازی توسط شهرداری خلاق و خوشفکر مشهد ایجاد شده است. اگر باز هم همین مسیر را ادامه دهید به میدان بسیج خواهید رسید. در میدان بسیج ایستگاه قطار شهری وجود دارد.
پ.ن: اگر چنانچه قصد تفرج در مناطق ییلاقی مشهد را داشتید میتوانید در همین ایستگاه سوار قطارشهری شوید و در ایستگاه آخر آن پیاده شوید. در آخرین ایستگاه قطار شهری پارک جنگلی وکیل آباد منتظر قدمهای مهربان شماست. اطلاعات بیشتر دربارۀ پارک جنگلی وکیل آباد را در پارک جنگلی وکیل آباد ؛ سبز، زیبا، دلپذیر بخوانید.
میدان بعدی که برای شهر مشهد از اهمیت ویژهای برخوردار است میدان پانزده خرداد نامیده میشود. در این میدان علاوه بر المانهای بسیار زیبا و چشمنواز تمام رویدادهای مهم شهری مشهد از جمله راهپیماییها، عزاداریها و جشنهای ویژۀ معصومین در این میدان برگزار میگردند.
حمل و نقل درون شهری در محدودۀ حرم امام رضا (ع)
تاکسیهای ویژۀ زائران عزیز و همچنین اتوبوسهای BRT که ویژۀ زائران طراحی شدهاند در تمام این محدوده به صورت ۲۴ ساعته برای خدمت رسانی حاضر هستند. به علت وجود ترافیک سنگین در اطراف حرم چند سالی است که ماشینهای شخصی اجازۀ ورود به این محدوده را ندارند اما وسایط نقلیۀ عمومی توانستهاند به خوبی پاسخگوی نیاز حمل و نقل در این محدوده باشند.
سفر به مشهد مقدس و دیدار از بازار رضا مشهد به سلامت.
زیارت حرم مطهر مقبول درگاه حق.
[…] اجاره سوئیت در مشهد مهمان میزبون باشید. در ضمن از بازار رضا که از طریق صحن جنوبی حرم به آن راه است حتماً دیدن کنید. […]