میراث فرهنگی؛ زنده کنندۀ یاد و خاطرۀ گذشتگان(خواندن 5 دقیقه)

میراث فرهنگی، تمام آن چیزی است که از گذشتگان برای ما باقی مانده و دارای ارزش فرهنگی است. آثار باقی مانده می‌تواند ملموس یا ناملموس باشد. میراث فرهنگی ملموس یعنی بناهای باستانی یا تاریخی، نقاشی‌ها، تندیس‌ها، کتب و نسخ خطی؛ میراث فرهنگی ناملموس یعنی آداب و رسوم خاص یک منطقه، یا نوع گویش و پوشش مردم. میراث فرهنگی، ارزش‌هایی است که از گذشتگان به ما رسیده است و شایسته است که از ما به آیندگان برسد. بر ماست که حلقۀ واسطه‌ای برای ادامۀ این جریان باشیم.

چرا میراث فرهنگی ارزشمند است؟

آنچه از گذشتگان به ما رسیده است، از گذشتگان به ما خبر می‌دهد. با مطالعۀ نشانه‌های باقی مانده از گذشته و گذشتگان است که می‌توانیم دوران پیش از خود را تصور کنیم. نیازهای آن‌ها را بشناسیم. از حکایت‌ها و داستان‌هایی که بر آن‌ها گذشته است مطلع شویم. از فراز و نشیب‌هایی که از سر گذرانده‌اند عبرت بگیریم.

امروزه با پیشرفت علم برای ما مقدّر شده است که با توجه به شکل و ظاهر آثار اکتشافی رازهای شیوۀ زندگی گذشتگان را دریابیم.

شناخت گذشته اهمیت بسیاری دارد. اندک عمر آدمی فرصت تجربۀ تمام ابعاد زندگی را فراهم نمی‌کند. اما با مطالعۀ گذشته، ما می‌توانیم به قدر تمام نسل‌های پیش از خود زندگی کنیم.

حالا تصور کنید که این میراث گرانقدر از بین برود. آن وقت آیندگان باید همه چیز را از ابتدا آغاز کنند. تمام راه رفتۀ گذشتگان را دوباره طی کنند. تشخیص دهند که کدام راه درست است و کدام غلط. این طوری هزاران سال هم که بگذرد باز پیشرفتی صورت نمی‌گیرد. چون تمام هزاران سال و تمام نسل‌های بشر درگیر امتحان راه‌های تکراری هستند. می‌توانیم به این حلقۀ معکوس بگوییم طلسم تکرار.

پس اگر بخواهیم جامعه‌ای پیشرفته و مترقی داشته باشیم لازم است از میراث گرانبهایی که از گذشتگان به ارث برده‌ایم حفاظت کنیم و صد البته آن را مورد توجه و مطالعه قرار دهیم. این طوری از طلسم تکرار نجات می‌یابیم و به سوی صعود حرکت می‌کنیم.

خطری که میراث فرهنگی را تهدید می‌کند

مهم‌ترین خطری که میراث ارزشمند گذشتگان ما را تهدید به نابودی می‌کند، زمان است. همۀ آثار کشف شده در یک روند دگرگونی پیوسته قرار دارند. بنابراین آنچه می‌کوشیم نگهش داریم در اصل در حال دگرگونی است و هرگز آنچه در ابتدا بوده است نخواهد بود.

بر این عامل مهم که ناگزیر است عوامل انسانی را هم اضافه کنید. حضور گردشگران و مواردی از قبیل دست زدن به آثار یا حتی نوری که برای تماشای اثر استفاده می‌شود یا مراحلی که برای شناخت یک اثر یا قابل درک ساختن آن انجام می‌شود، می‌توانند تهدیدی جدی برای این آثار محسوب شوند.

دیگر اینکه، نسل‌های مختلف در مقابل آثار گوناگون مواضع متفاوتی دارند. یعنی، ممکن است آنچه برای یک نسل ارزشمند به شمار می‌آید و از میراث فرهنگی محسوب می‌شود، برای نسل بعدی چنین جایگاهی نداشته باشد. در این صورت ممکن است نسل بعدی به احیاء آن آثار بپردازد.

میراث مادّی و گردشگری

آنچه اغلب گردشگران را به سفر به شهرهای مختلف فرامی‌خواند میراث مادّی محسوب می‌شود. میراث مادّی دربرگیرندهٔ میراث فرهنگی فیزیکی یا ملموس هستند؛ مانند بناها و مکان‌های تاریخی، آثار باستانی، مجسمه‌ها، کتاب‌ها، اسناد، آثار هنری، ماشین‌ها و دیگر ساخته‌هایی که گمان می‌رود برای آیندگان ارزشمند باشند. یا اطلاعات ارزشمندی از گذشتگان در خود داشته باشند.

میراث معنوی و گردشگری

آنچه کمتر به آن توجه می‌شود و البته بسیار ارزشمند است میراث معنوی است. یعنی آنچه فضایی را اشغال نمی‌کند و شاید به چشم در نگاه اول دیده نشود اما اطلاعات بسیار مهمی را از گذشتگان به ما می‌رساند؛ همچنین می‌تواند اخبار ما را به آیندگان اطلاع دهد.

میراث معنوی یعنی آداب و رسوم جامعه در یک دورهٔ زمانی خاص یا راه و روش رفتار در جامعه که معمولاً قوانین رسمی عمومی برای کارکرد در یک فضای فرهنگی خاص هستند. به عبارت دیگر میراث معنوی شامل بخشی از فرهنگ ماست که به شکل شفاهی و سینه به سینه به ما به ارث رسیده است.

آداب و رسوم برای موقعیت‌های خاص، نوع پوشش، گویش، نوع تفکر، که شاید برخی نام خرافه را بر آن بگذارند، مثل یک زنجیر محکم یک جامعه را به گذشتۀ خودش پیوند می‌دهد و سبب حفظ اصالت می‌شود. به حتم پندهایی در دل هر یک از این بازمانده‌ها نهفته است که می‌تواند راه‌گشای آینده باشد.

از جمله میراث معنوی عبارتند از: ارزش‌های اجتماعی، هنرهای نمایشی، هنرهای دستی و سنتی، سنت‌ها، آداب و رسوم و روش‌ها، باورهای زیبایی شناسانه و معنوی، بیان هنری، زبان و دیگر جنبه‌های کارکردهای انسانی. به‌طور کلی حفظ میراث معنوی دشوارتر از حفظ میراث فرهنگی مادّی است.

میراث فرهنگی و گردشگری

وقتی می‌گوییم میراث فرهنگی، میراث مادّی و معنوی، هر دو را با هم در نظر داریم. واقعیت نیز همین است. چون تفکر و اندیشه از سازه‌ها جدا نیستند. در واقع معنویات بشر به صورت آثار مادّی، فرهنگی و تاریخی تجلی می‌یابد. میراث فرهنگی، حقیقت فرهنگی هر ملت است و رکن اساسی آن به‌شمار می‌رود.

گردشگران، ارزش این میراث گران بها را می‌دانند و به همین دلیل است که به شهرهای مختلف سفر می‌کنند و آثار تاریخی و طبیعی هر شهر را با دقت مورد توجه قرار می‌دهند. به حتم برای گردشگران حفظ این آثار در اولویت قرار دارد.

به شهرهای مختلف کشور عزیزمان ایران سفر کنید. از میراث فرهنگی دیدن کنید و در راه رساندن این میراث به آیندگان از هیچ کوششی دریغ نکنید. میزبون، در تمام شهرهای ایران میزبان شماست. پشت‌گرم باشید و سرافراز. اگر مقصد شما شمال ایران است می‌توانید ویلای لاکچری رامسر را امتحان کنید. اگر خواهان جنوب هستید سوئیت کیش را تجربه کنید. اگر نصف جهان شما را به خود می‌خواند سوئیت اصفهان را انتخاب کنید. اگر هم هوس زیارت به دل دارید سوئیت مشهد مایۀ آسایش شماست.