گیلان استان رنگ‌های شاد و زیبا حتی اگر بارها به عنوان مقصد سفر انتخاب شود، باز هم حرف‌ها برای گفتن دارد. می‌شود چندین بار به آن سفر کرد و هر بار جایی جدید با جاذبه‌های بی‌نظیر را تجربه کرد.
قلعه‌رودخان مکانی تاریخی با مناظری چشم‌نواز است که میزبون را ترغیب کرده تا در این مطلب به آن بپردازد.
ایران سرزمین چهار فصل است. فصل‌هایی رنگارنگ که هر بیننده‌ای را مسحور می‌کند. در این میان مناطقی که از طبیعت زیبا و فریبنده برخوردار هستند، تابلوهای رنگی‌تری را از فصل‌ها ارائه می‌دهند. از سویی دیگر پیشینه تاریخی این سرزمین کهن قدمتی چندین هزار ساله دارد و در گوشه و کنار این مرز و بوم از این تمدن و فرهنگ غنی یادگارهای با ارزشی به جای مانده است.
وقتی بخشی از این تاریخ غنی با طبیعت دلفریب و سحرآمیز ترکیب می‌شود، تصویری شگفت‌انگیز به چشمان هر بیننده‌ای ارائه می‌دهد که به سختی می‌توان نظیرش را یافت.
تلفیق هنرمندی خالق بزرگ طبیعت با هنر مخلوقاتش پدیده‌ای را در تاریخ ما ثبت کرده است به نام قلعه‌رودخان.
قلعه رودخان کجاست؟
دژ رودخان که به آن قلعه حسامی هم می‌گویند در دوره سلجوقیان در ارتفاعات جنگلی فومن و در روستای رودخان ساخته شده است. البته عده‌ای از کارشناسان نیز معتقدند که این قلعه باشکوه در عصر ساسانیان، هنگامی که عرب‌ها به ایران حمله کردند، ساخته شده است.
برای رسیدن به این قلعه باید تا ۳۰ کیلومتری شهرستان فومن در استان گیلان بروید. با گذر از روستاهای کرد محله، گشت، گشت رودخان، سیاه کش، گوراب پس، ملسکام و سعیدآباد به روستای قلعه‌رودخان می‌رسید.
مسیر ماشین رو که تمام شود تازه قرار است دل به زیبایی‌‌ها و شگفتانه‌ها بزنید. برای دیدن قلعه باید ۱۰۰۰ پله را طی کنید. هزار پله در دل کوه‌های سرسبز و خنک با مناظری که گویی قطعه‌ای از زمین بهشت را به تصویر کشیده‌اند. با طی این مسیر قلعه جادویی رودخان در برابر چشمانتان قد علم خواهد کرد. به خاطر داشته باشید که اگر می‌خواهید از درون قلعه بازدید کنید باید قبل از ساعت ۵ عصر بالای پله‌ها باشید. زمان بازدید از قلعه هر روز ساعت ۷:۳۰ صبح تا ۵ بعد از ظهر است.
تاریخچه دژ رودخان
قلعه‌رودخان که عظیم‌ترین قلعه آجری در ایران است، بیش از ۲ هکتار مساحت دارد. دیواری به طول ۱۵۰۰ متر دور آن را فرا گرفته و به ۶۵ برج و بارو مجهز است. ارتفاع آن از سطح دریا بین ۶۶۵ تا ۷۱۵متر می‌باشد. این قلعه که به احتمال زیاد در دوره ساسانیان ساخته شده و در عصر سلجوقیان تجدید بنا گردیده به خاطر موقعیت دفاعی و استراتژیکی که دارد، یکی از پایگاه‌های اصلی مبارزاتی اسماعیلیان الموت بوده است. در کنار قلعه رودی با همین نام در جریان است.
حسام‌الدین دباج فومنی که به مظفرالسلطان شهرت داشت، امیر بیه‌پس بود. وی اولین امیری بود که از اطاعت صفویان سر باز زد. در سال‌های ۹۱۸ تا ۹۲۱ هجری قمری قلعه را بازسازی کرد تا بتواند از آن منطقه در برابر هجوم دشمنانش مقاومت کند اما فرجام او دستگیری و اعدام در تبریز بود. این‌ها بر کتیبه سردر ورودی قلعه ذکر شده است. این کتیبه اکنون در موزه رشت نگهداری می‌شود.
در سال ۱۲۴۵ هجری قمری الکساندر شودزکو پژوهشگر لهستانی هنگامی که مشغول تحقیقات در گیلان بود برای اولین بار قلعه‌رودخان را دید و در تحقیقاتش از آن این‌گونه یاد کرد: «یک دژ بر بلندای کوهی است که در کنارش رودخانه‌ای در جریان است. بام دژ از سنگ است و در دو طرفش دو برج دفاعی مستحکم قرار گرفته است…»
سفال‌های گوناگون، کاشی‌های کاملا قهوه‌ای، کاشی‌های شش گوش بزرگ فیروزه‌ای رنگ و کاشی‌های تزئینی با نقش گل‌های شاه عباسی، اشیای تاریخی‌ای هستند که در کاوش‌های باستان‌شناسانه این منطقه به دست آمده‌اند. به نظر می‌رسد این اشیا مربوط به دوره صفویه باشند.
مشخصات قلعه‌رودخان
از طریق دروازه اصلی می‌توان وارد قلعه تاریخی رودخان شد. این دروازه در قسمت شمالی دژ قرار دارد. دروازه در شیبی تند قرار دارد و در دو طرف آن دو برج بزرگ واقع شده است. همین ویژگی مانع دسترسی راحت دشمن به قلعه می‌شده است. دو سکو با ارتفاع یک و نیم متر در دو سمت دروازه ورودی قرار دارند که محل استقرار نگهبانان بوده‌اند. با گذر از در ورودی وارد راهرویی می‌شویم که در دو طرفش سکوهایی قرار گرفته‌اند. به نظر می‌رسد این سکوها محلی برای استراحت بوده‌اند. با طی مسیر راهرو محوطه قلعه رخ می‌نماید. پله‌هایی سنگی در این محوطه هستند که به پشت بام بالای دروازه ختم می‌شوند.
محل تلاقی برج و باروهای شمالی و جنوبی که با دروازه اصلی نود متر فاصله دارد، باریک‌ترین قسمت قلعه است. دروازه شرقی قلعه‌رودخان نیز در همین قسمت واقع شده است. برج‌هایی در دو سوی دروازه قرار دارند که داخل قسمت پایینی آن‌ها پر و قسمت بالایی تو خالی است. این برج‌ها به شکل استوانه ساخته شده‌اند اما از داخل هشت ضلعی هستند. این برج‌ها برای محافظت از نگهبانان در سرمای زمستان ساخته می‌شده‌اند.
در جنوب قلعه غاری در دل کوه قرار دارد که سربازها در آن نگهبانی می‌دادند و اگر حمله‌ای رخ می‌داد با علامت ساکنان قلعه را مطلع می‌کردند.
در وسط قلعه آب انباری ساخته شده است که با تنبوشه آب مورد نیاز قلعه را از ییلاق زردخونی به درون آب انبار وارد می‌کردند. بعد از زلزله‌ای که سال ۱۳۶۹ در گیلان اتفاق افتاد، دیگر هیچ آبی وارد آب انبار قلعه‌رودخان نشد.
تقسیم‌بندی دژ قلعه‌رودخان
این دژ تاریخی دارای دو بخش «ارگ» و «قراول‌خانه» است.
ارگ قسمتی است که حاکم در آن زندگی می‌کرده که حرمسرای وی نیز در همین قسمت بوده است. این بخش در قسمت غربی قلعه می‌باشد. جنس آن از آجر است و شامل دو طبقه می‌شود. این قسمت ۱۲ ورودی دارد و چشمه، آب‌انبار، حوض، حمام، سردخانه، آبریزگاه شاه نشین و واحدهای مسکونی‌ای که در حصار برج و بارو هستند،بخش‌های تشکیل دهنده آن هستند.
قراول‌خانه یا قورخانه در بخش غربی قلعه، مخصوص فعالیت‌های نظامی و زندگی سربازان بوده است. این بخش نیز از دو طبقه تشکیل شده و نورگیرها و روزنه‌های زیادی دارد. این روزنه‌ها و نورگیرها به منظور تسلط دیدبانان بر اطراف قلعه ایجاد شده‌اند. بخش غربی متشکل از دوازده ورودی، حمام، آبریزگاه، زندان و در اضطراری می‌باشد.
چهل برج دیدبانی در اطراف قلعه قرار دارد. دور تا دور دیوارها روزنه‌هایی وجود دارد که که دارای شیب هستند. این شیب‌ها برای ریختن مواد مذاب و تیراندازی ساخته شده‌اند.
قلعه‌رودخان به عنوان یک دژ نظامی در مکانی مناسب ساخته شده است. همچنین برای ساخت آن از مصالح مقاوم استفاده شده و شیوه‌های گوناگون معماری در آن به کار رفته است. شاید برخورداری این قلعه از همین ویژگی‌های خاص و لازم برای یک دژ نظامی است که سبب شده در طول تاریخ هیچ دشمنی نتواند به آن نفوذ کرده و آن را فتح نماید.
قلعه‌رودخان در تاریخ ۳۰ مرداد ۱۳۵۴ در فهرست آثار تاریخی و ملی به ثبت رسیده است.
چگونه به قلعه‌رودخان برویم؟
فصل بهار و تابستان بهترین زمان سفر به این منطقه زیبا و تاریخی است. فراموش نکنید که برای دیدن قلعه قرار است دو ساعت در راه باشید و هزار پله پیش روی شماست. بهتر است کفش‌های مناسبی داشته باشید. البته هزار پله خیلی هم ترسناک نیست، زیرا مسیر قلعه آن‌قدر زیبا و مسحور کننده است که بارها میل به ایستادن و ثبت تصاویر بی‌نظیر به سراغتان می‌آید. همین زیبایی‌های نادر خستگی راه را از تن می‌زدایند.
در پایین پله‌ها نیز رستوران با غذاهای محلی، آتلیه‌ها مخصوص عکس با لباس محلی و مغازه‌های صنایع دستی قرار گرفته‌اند.
اگر عزم سفر به شمال کشور را کردید و برای اجاره ویلا فومن را انتخاب نمودید، بازدید از این قلعه تاریخی را از یاد نبرید.
بازار قلعه رودخان
بازار بزرگ و زیبای قلعه رودخان برای کسانی که به محصولات سنتی علاقه دارند می‌تواند بسیار جذاب باشد. در مسیر صعود به قله قلعه رودخان و اندکی جلوتر از پارکینگ، می‌توانید این بازار رنگارنگ را مشاهده کنید. بازار قلعه رودخان در بین تمامی بازارهای ایران خاص می‌باشد و از نظر سبک سنتی و رنگارنگ آن، به بازار سنتی قلعه ماسوله شباهت زیادی دارد. در این بازار اولین چیزی که توجه همه را به خود جلب می‌کند، لباس‌های محلی رنگارنگ و زیبای زنانه و مردانه است. این لباس‌ها که در رنگ‌های شادی مانند آبی، قرمز، صورتی و زرد وجود دارند که در قاب عکاسی می‌توانند زیباترین لحظه‌ها را در سفر به این منطقه برای شما به یادگار بگذارند. در ضمن اگر به خوراکی‌های محلی و طعم خاص آن‌ها علاقه دارید، بازار قلعه رودخان یکی از بهترین بازارها جهت خریدن خوراکی‌های محلی است.
تصاویر از nikevraphoto
درباره جاذبه‌های دیگر استان گیلان بیشتر بخوانید:
