همدان با انبوهی از یادگارهای ارزشمند که باقی‌مانده از تاریخ غنی آریایی‌هاست، مقصدی محبوب برای سفری خاطره‌انگیز می‌باشد. این شهر که نامش در بین مرتفع‌ترین شهرهای ایران قرار گرفته، جاذبه‌های فراوانی را در دل خود جای داده است. در این مطلب میزبون به گنجنامه، یکی از جاذبه‌های همدان که هم جنبه تاریخی دارد و هم طبیعی سفر کرده است.
درباره همدان
همدان که نخستین پایتخت پادشاه اول ایران بوده در دامنه‌های کوه‌های الوند و ارتفاع ۱۷۴۱ متری از سطح دریا قرار گرفته است. این شهر توریست‌پذیر در حال حاضر به عنوان پنجمین شهر فرهنگی و توریستی کشور شناخته می‌شود. با توجه به تعداد بالای جاذبه‌های ارزشمند همدان و همچنین گرایش زیاد گردشگران داخلی و خارجی به سفر به همدان، صنعت گردشگری در این شهر با سرعت زیادی رو به رشد می‌باشد. برخی از جاذبه‌های همدان سخن از فرهنگ و تاریخ دارند و برخی سخن از ادبیات و علم، برخی دیگر هم طبیعت زیبا و بکر این شهر کوهستانی را به نمایش گذاشته‌اند. در میان تمام این جاذبه‌ها، گنجنامه محل تلاقی تاریخ و طبیعت است که در دامنه کوه الوند، در ابتدای جاده همدان به تویسرکان قرار دارد.
گنجنامه همدان
گنجنامه در ۵ کیلومتری قسمت جنوب غربی شهر همدان قرار گرفته است. شاید به این خاطر نامش را گنجنامه گذاشته‌اند که کتیبه‌هایی با متون ارزشمند در دل خود جای داده است. کتیبه‌هایی که نامه گذشتگان برای ما هستند و مانند یک گنج باید از آن‌ها محافظت کنیم.
در کنار این کتیبه‌ها آبشار گنجنامه قرار دارد که در تمام فصول سال خروشان است و در میان کوه‌های صخری‌ای دلبری می‌کند.
در ابتدای ورود به محوطه گنجنامه، جاده‌ای بسیار زیبا وجود دارد که همدان را به تویسرکان وصل می‌کند و یکی از جاذبه‌های بسیار دیدنی در شش ماهه اول سال می‌باشد.
وقتی وارد محوطه گنجنامه شدید با مجموعه‌ای تفریحی روبرو می‌شوید که در سال‌های اخیر رونق بسیار زیادی پیدا کرده است.
در ادامه با تمام جاذبه‌های گنجنامه همدان آشنا خواهید شد.
کتیبه‌های گنجنامه همدان
این کتیبه‌ها یادگار پادشاهان هخامنشی هستند که شامل دو لوح، یکی منسوب به داریوش هخامنشی و دیگری مربوط به خشایارشا می‌باشد. کتیبه داریوش در قسمت بالا و سمت چپ قرار گرفته و کتیبه خشایارشا کمی پایین‌تر از لوح داریوش و سمت راست قرار دارد.
این کتیبه‌ها رو به سوی شرق هستند و از همان دقایق اولیه طلوع خورشید نوشته‌هایشان قابل تشخیص است. هر دو کتیبه حدود ۳۰ سانتی‌متر به داخل عمق دارند و به زبان‌های مختلف نگاشته شده‌اند.
محتوای کتیبه‌ها شبیه به هم بوده و شامل سه ستون با بیست سطر می‌باشد. این کتیبه‌ها به سه زبان پارسی باستان، عیلامی و بابلی نو نوشته شده‌اند. متن پارسی سمت چپ لوح قرار دارد. این متن حدود ۱۱۵ سانتی‌متر از عرض لوح را اشغال نموده است. در وسط کتیبه متن عیلامی نوشته شده و متن بابلی نو نیز سمت راست کتیبه را از آن خود کرده است. سوراخ‌هایی مرتب در اطراف کتیبه‌ها قرار گرفته که به نظر می‌رسد جهت پوشش برای روی کتیبه‌ها کنده شده‌اند که این درپوش‌ها در طول تاریخ از بین رفته‌اند.
این کتیبه‌های در ول تاریخ نام‌های زیادی را به خود دیده‌اند. دادمهان، ببنابه، تنبابر و … اسامی‌ای هستند که تا قرن ششم هجری شمسی به این کتیبه‌ها داده شده است. در سده‌های اخیر دو نام گنج نامه و جنگ نامه کاربرد بیشتری پیدا کرد که در این میان نام گنجنامه ماندگار شد. مردم همدان بر این عقیده بوده‌اند که در نوشته‌های درون کتیبه نشانی گنجی پنهان وجود دارد.
یکی از سؤال‌هایی که برای بیشتر گردشگران به وجود می‌آید این است که چرا پادشاهان بزرگ آن دوره، چنین جایی را برای حکاکی نوشته‌های مهم خود انتخاب کرده‌اند؟ زیرا با توجه به موقعیت مکانی و نبود امکانات امروزی در آن زمان، چنین کاری بسیار سخت به نظر می‌رسد.
این کار سه دلیل برجسته داشته است. اول این‌که مسیر همدان به غرب کشور، در گذشته نیز مانند امروز در همین مکان قرار داشته و لشکریان و پادشاهان و بازرگانان که به سوی غرب ایران رهسپار بوده‌اند، از این مکان عبور می‌کرده‌اند. علت دوم عبور راه باستانی شاهی از این نقطه است. این راه شاهی بسیار حا‌‌ئز اهمیت بوده و کاروانیان بسیاری از آن عبور می‌کرده‌اند. دلیل سوم وجود هگمتانه، پایتخت تابستانی هخامنشیان در نزدیکی گنجنامه است.
به نظر می‌رسد پادشاهان هخامنشی با حکاکی این کتیبه‌ها در چنین مسیر پر تردد و مهمی، قصد نشان دادن عظمت و بزرگی خویش را داشته‌اند.
آبشار گنجنامه همدان
در نزدیکی کتیبه‌های گنجنامه که جاذبه‌ای تاریخی محسوب می‌شوند، جاذبه‌ای طبیعی و بسیار زیبا در حال سرازیر شدن از صخره‌های کوه است. آبشار گنجنامه که در تمام فصول سال ویژگی‌های منحصربه‌فردی دارد از رودها و چشمه‌های کوه الوند سرچشمه می‌گیرد و وارد مسیر رودخانه می‌شود. ارتفاع این آبشار همیشه خروشان حدود ۱۲ متر است. آب آبشار به صورت دائمی روان است و میزان آبدهی آن در ثانیه حدود ۲۰۰ لیتر می‌باشد. آبشار همیشه جوشان گاهی در زمستان‌های سرد همدان، تبدیل به یخ می‌شود و منظرهای باشکوه پدید می‌آورد.
اطراف آبشار امکانات رفاهی و بهداشتی وجود دارد. بسیاری از ساکنین شهر همدان، آخر هفته‌های خود را با گذراندن ساعاتی در کنار این آبشار زیبا، به یاد ماندنی می‌کنند.
نام آبشار گنجنامه در تاریخ ۱۵ دی ۱۳۸۷ به عنوان بیست و یکمین اثر طبیعی ملی، در فهرست میراث طبیعی ایران به ثبت رسیده است.
اگر در بهار راهی این منطقه شوید، دشت سراسر گلی که در مجاورت آبشار قرار دارد به همراه هوای بسیار دل‌انگیز شما را سرمست خواهد کرد.
در تابستان این منطقه بسیار سرسبز است و اطراف آبشار هوای بسیار خنکی را تجربه خواهید نمود. بسیاری از صخره‌نوردان این زمان را برای صخره‌نوردی انتخاب می‌کنند.
پاییز مناطقی که در تابستان لباس سبز به تن داشتند، لباس‌های رنگارنگ خود را به تن کرده و گردشگران را مسحور می‌کنند.
زمستان قندیل‌های یخی که در حواشی آبشار بر روی صخره‌ها آویزانند در کنار آبشاری یخ زده و ساکن روی دیگر طبیعت را به نمایش می‌گذارند.
مجموعه تفریحی گنجنامه
گنجنامه ابتدا توسط آبشار خود، گردشگران را به دل طبیعت می‌کشاند، سپس به وسیله کتیبه‌هایش آن‌ها را در تاریخ غرق می‌کند. دل سپردن به طبیعت و قدم زدن در میان کوه‌های الوند لذتی دارد که با هیچ چیز قابل تعویض نیست. طی سال‌های اخیر به منظور رفاه حال گردشگران، همچنین ارتقاء سطح کیفی خدمات به آنان، مجموعه‌ای رفاهی در این منطقه تأسیس شده که در کنار فروشگاه‌های متعدد، سرویس بهداشتی، پارکینگ و… اسباب سرگرمی و هیجان را برای مسافران فراهم نموده است. تله‌کابین گنجنامه و سورتمه‌ای که در دل کوه الوند به سرعت عبور می‌کند از جمله این سرگرمی‌ها هستند.
تله کابین گنجنامه ارتفاعی حدود ۲۸۰۰ متر از سطح دریا دارد. طول مسیر رفت و برگشت آن حدود ۳۴۰۰ متر است و مقصدش منتهی به دشت میشان می‌باشد. دشت وسیع میشان، در دل کوه الوند قرار گرفته که مناظر بکر و دست نخورده‌ای دارد و روح حیات طبیعت را در کالبد بی‌جان صخره‌های کوه دمیده است. مسیر تله‌کابین حدود ۷ تا ۱۵ دقیقه است تا شما را به دشت میشان ببرد.
متاسفانه بسیاری از افراد در رابطه با تله‌کابین گنجنامه و اثرات مخرب آن نگرانی دارند. از آن جایی که به واسطه تله‌کابین بسیاری از افراد غیر کوهنورد می‌توانند به مناطق بکر این منطقه دسترسی پیدا کنند و اگر در بین آن‌ها افرادی وجود داشته باشد که علاقه‌ای به طبعیت و حفظ محیط زیست نداشته باشند، ممکن است زباله‌های خود را در طبیعت رها کرده و موجب از بین رفتن گونه‌های گیاهی این مناطق بکر شوند. حتی در گذشته نیز با این که تنها کوهنوردان به این مناطق سفر می‌کردند، باز هم زباله‌های بسیاری جمع می‌شد ولی در حال حاضر به خاطر وجود تله‌کابین افراد بسیار بیشتری پا به این مناطق می‌گذراند و به واسطه زباله‌های رها شده طبیعت را از بین می‌برند. از این رو بهتر است که در رابطه با دفع زباله‌ها در این منطقه اقدامات جدی‌تری صورت پذیرد تا از بین رفتن سرمایه‌های طبیعی ملی را شاهد نباشیم.
سورتمه گنجنامه حدود ۱۱۵۰ متر مسیر را طی می‌کند. این سورتمه طولانی‌ترین و سریع‌ترین سورتمه کشور است. از میان صخره‌ها و سنگ‌های کوه الوند عبور می‌کند و دره‌های سرسبز و سرزنده عباس‌آباد را پیش رو چشمانتان به نمایش می‌گذارد. سرعت سورتمه حدود ۴۵ کیلومتر در ساعت بوده و در ساخت آن از جدیدترین تکنولوژی‌های روز دنیا استفاده شده است.
صخره‌نوردی در گنجنامه
بسیاری از صخره‌نوردان حرفه‌ای و علاقه‌مندان به صخره‌نوردی در ایام گرم سال گنجنامه را به عنوان مقصد خود انتخاب می‌کنند. صخره‌های اطراف آبشار در بین صخره‌نوردان شهرهای دیگر از محبوبیت زیادی برخوردار است. مناظر زیبای اطراف آبشار و هوای بسیار مطبوع آن در ایام گرم سال، مهمترین علت این محبوبیت هستند.
تخت نادر گنجنامه همدان
دشت تخت نادر که در ارتفاع ۲۹۰۰ متری از سطح دریا قرار گرفته است، از چندین دشت کوهستان الوند می‌باشد که در مسیر قله الوند قرار گرفته است. این دشت با مساحتی بالغ بر یک و نیم هکتار، یکی از وسیع‌ترین دشت‌های الوند می‌باشد. این دشت زیبا و شکوهمند دارای چشمه‌های پر آب بسیاری است که آن را برای تفریح بسیار مناسب کرده است؛ همچنین این دشت به دلیل زمین هموار و کم شیبی که دارد، محل مناسبی برای اطراق و استراحت کوهنوردان و سایر افرادی که به قصد تفریح یا ورزش به این منطقه آمده‌اند. شاید این سوال برایتان به وجود آمده باشد که علت این گونه نام‌گذاری این دشت چیست؟ در جواب باید گفت که واژه « تخت » در فرهنگ باستانی به معنای زمین پوشیده از چمن در کوهستان می‌باشد و با توجه به این که این دشت نیز محیطی سرسبز و پوشیده از چمن دارد، با نام تخت نادر گنجنامه شهرت یافته است.
یخ‌نوردی در گنجنامه
در زمستان هوای همدان نسبت به بسیاری از شهرهای ایران سردتر است. در این زمان آب آبشار به شکل قندیل‌های یخی در می‌آید تا از یخ‌نوردان دلبری کند. اگر در زمستان به گنجنامه بروید بیشتر افرادی که در آن‌جا مشاهده خواهید کرد، یخ‌نوردانی هستند که به شوق بالا رفتن از یخ‌های آبشار گنجنامه به همدان سفر کرده‌اند.
مسیر گنجنامه به تویسرکان
در ابتدای ورودی منطقه گنجنامه، مسیری کوهستانی در دل کوه الوند قرار دارد که به تویسرکان ختم می‌شود. این مسیر پیچ در پیچ زیبایی‌های خاصی در شش ماه اول سال دارد. در طول مسیر دشت‌های مرتفع و فراخ مناظری رؤیایی پدیده آورده‌اند. در نقاط مختلف از دل کوه آب‌های معدنی خروشانند که در گرم‌ترین هوای تابستان نمی‌توانید دست خود را بیشتر از چند دقیقه زیر این آب‌ها نگه دارید. این آب‌های خنک و گوارا صخره‌های کوه را خراشیده‌اند و خود را به بیرون از دل سنگ‌ها رسانده‌اند. عده‌ای از مردم همدان گاهی از این آب‌ها به عنوان آب شرب به خانه می‌برند.
اگر به پایین دره‌ها بنگرید، شاهد زندگی عشایری خواهید بود. این عشایر در فصول گرم به این منطقه کوچ می‌کنند و در طبیعت زیبا و خنک کوه الوند ساکن می‌شوند.
انتهای این مسیر شما را به شهر گردو خواهد رساند.
سفر به گنجنامه همدان
برای رفتن به گنجنامه از شهر همدان فقط پنج الی ده دقیقه زمان لازم دارید. شهرسازی همدان به گونه‌ای است که از تمام نقاط شهر می‌توان به راحتی به نقطه‌ای دیگر رفت. به همین دلیل خیلی فرقی ندارد در کجای شهر همدان ساکن باشید. هر کجا که باشید به گنجنامه و باباطاهر، ابوعلی سینا و سراستخر، تپه عباس‌آباد و… به راحتی دسترسی خواهید داشت. بهتر است برای اجاره سوئیت در همدان به صورت آنلاین و قبل از آغاز سفر اقدام نمایید. زیرا همدان هرگز خالی از مسافر نیست و همه ایام سال شلوغ می‌باشد. از این رو ممکن است با مشکل پیدا کردن اقامتگاه روبرو شوید.
مطلب مرتبط: سفر به همدان، مهد تاریخ و تمدن آریایی
مسیر دسترسی گنجنامه
برای رسیدن به این جاذبه تاریخی و طبیعی باید به سوی منطقه زیبا و خوش آب و هوای عباس‌آباد بروید. به سمت جنوب غربی همدان حرکت کنید و پس از رسیدن به میدان قائم به سمت بلوار کولاب بروید. با ادامه مسیر در این بلوار وارد جاده گنجنامه می‌شوید. در طول مسیر در دو طرف جاده، باغ‌های چشم‌نواز و خوش رنگ و لعابی وجود دارند که طی کردن این مسیر را بسیار لذت‌بخش نموده‌اند.
