در هر کدام از استان‌های ایران روستاهایی وجود دارند که به علت داشتن یک پارامتر برجسته مورد توجه مردم ایران و جهان قرار گرفته‌اند. استان کرمان نیز از این قاعده مستثنی نبوده و یکی از روستاهای حیرت‌انگیز خود را به جهانیان معرفی کرده است. روستای میمند به دلیل قدمت و سبک خانه‌هایش از آن دسته جاذبه‌هایی است که هر چه درباره‌اش بگوییم کم است. میزبون را در این مطلب همراهی کنید تا میمند را بهتر بشناسید.
روستای میمند کجاست؟
روستای میمند در شهر بابک استان کرمان و در ارتفاع ۲۲۴۰ متری از سطح دریا قرار دارد. این روستا با شهر بابک حدود ۳۸ کیلومتر فاصله دارد. میمند به شهربابک، انار، رفسنجان و سیرجان نزدیک است و بیشتر مسافرانی که به آن سفر می‌کنند در یکی از شهرهای بزرگ اطراف اقامت کرده‌اند. وسعت روستا چیزی حدود ۴۲۰ کیلومتر می‌باشد. این روستا به دلیل وجود صخره‌های زیاد در کوه‌هایش که به دست انسان‌ها کنده شده‌اند، به روستای دستکند میمند نیز شهرت دارد.
معنی میمند
میمند از دو لغت می (شراب) و مند (مست) تشکیل شده است. اهالی روستا داستان‌های متفاوتی را برای این نام‌گذاری روایت می‌کنند. بر اساس داستان‌هایی که سینه به سینه نقل شده است، مردم این روستا پس از نوشیدن می و مست شدن، شروع به کندن حفره‌ها در دل صخره می‌کردند. اما عده‌ای معتقدند میمند یعنی میمنت. در این میان نیز برخی می‌گویند: مردم میمند فارس در گذشته به این مکان نقل مکان کرده‌اند و به همین دلیل نام اینجا را میمند گذاشته‌اند. البته فرضیه سوم به دلیل تاریخچه و قدمت روستای میمند و با توجه به کوچ‌نشینی ساکنان نخست روستا فرضیه‌ای سوخته می‌باشد.
تاریخچه روستای میمند
بر اساس آن‌چه معاونت پژوهشی میراث فرهنگی اعلام کرده است عمر این روستا چیزی حدود ۲ تا ۳ هزار سال است. البته این قدمت با بررسی سفال‌هایی که در دژ میمند پیدا شده، تخمین زده شده است. با توجه به این نکته که حدود بیست سال پیش یک باستان‌شناس عمر این روستا را ۱۲ هزار سال تخمین زده، پژوهشگران همچنان در حال بررسی آثار به جای مانده در این روستا هستند تا تاریخ دقیق‌تری برای قدمت روستای میمند مشخص نمایند.
باستان‌شناسانی که ۲۰ سال قبل میمند را بررسی کرده‌اند، برخی نقوش و سفال‌ها را مربوط به شش تا ده هزار سال قبل دانسته‌اند. چیزی که در این روستا بسیار جالب توجه است استحکامات دفاعی این منطقه می‌باشد. همین توانمندی دفاعی بر اساس سبک ساخت روستا سبب شده تا میمند در طول تاریخ از حملات جدی دشمنان در امان بماند و به دنبال آن تحولات اجتماعی و فرهنگی نیز در آن کمتر رخ دهد.
روستای میمند در واقع منطقه‌ای باستانی محسوب می‌شود که آثار تاریخی‌ای چون: معبد، خانه‌های صخره‌ای پراکنده، برج و قلعه را در دل خود جای داده است.
این‌که روستای میمند به دست کدام مردم و از چه قومی کنده شده است را هنوز هیچ‌کس نمی‌داند. حتی مشخص نیست که علت این نوع خانه‌سازی در دل صخره‌ها چه بوده است. با این وجود گمانه‌زنی‌هایی درباره میمند وجود دارد که دانستن هر کدام از آن‌ها خالی از لطف نیست.
فرضیه اول
روستای میمند مربوط به قرن ۷ یا ۸ قبل از میلاد است. این دوره هم‌زمان با دوره زندگی اقوام ماد می‌باشد. مادها نیز در بخش غربی ایران از معماری صخره‌ای برای بناهای خود استفاده کرده‌اند. پس می‌توان گفت که اهالی میمند گروهی از اقوام آریایی بوده‌اند. البته با در نظر گرفتن گسترش آیین مهرپرستی در ایران و در این قرون، امکان این‌که این مردم آریایی نبوده اما مانند آریایی‌ها پیرو آیین مهرپرستی بوده باشند نیز زیاد است. در این آیین جاودانگی و غیر قابل شکست بودن، یک رکن بسیار مهم محسوب می‌شده که موجب قداست بالای کوه‌ها به دلیل استحکام و استواری‌شان در مهرپرستی شده است. معماری‌های صخره‌ای نیز تبلور بخشی از آیین مهرپرستی بوده‌اند.
فرضیه دوم
منطقه میمند مربوط به قرون ۲ و ۳ پس از میلاد است. این دوره هم‌زمان با حضور سلسله اشکانیان در ایران می‌باشد. در این دوران قبایل کوچ‌نشین کرمان که از زمان سلسله اشکانی به نقاط مختلف کوچ می‌کردند، با انتخاب مناطق خوش آب و هوا به یکجانشینی روی آوردند. با توجه به آثار باقی‌مانده‌ای که نشان‌گر وجود دژ در میمند است و دخمه‌هایی که برای تدفین مرده‌ها ساخته شده بودند، به نظر می‌رسد که این نظریه به واقعیت نزدیک‌تر باشد. شباهت نوع دفن اموات و گورستان‌ها به زمان ساسانیان نیز فرضیه دوم را موثق‌تر می‌کند.
چه چیزهایی در میمند می‌بینیم؟
آن‌چه در میمند بسیار جلب توجه می‌کند ساختار و شکل خانه‌ها است. در ساخت این خانه‌ها هیچ‌گونه ملاتی استفاده نشده است. خانه‌ها را در دل کوه‌ها و صخره‌ها کنده‌اند، بدون آن‌که به خاک و آب و خشت و آجر احتیاج داشته باشند.
در هر اتاق یک طاقچه کنده شده تا روی آن وسایل مختلف گذاشته شود. در این نوع معماری نام خانه‌ها را کیچه می‌گویند. کیچه‌ها از یک تا چند اتاق تشکیل شده‌اند و دارای اصطبل هستند. هر خانه دارای یک ورودی مشترک است که اتاق‌ها به آن وصل می‌شوند. شکل و ساختار کیچه‌ها با هم فرق دارد و متراژ آن‌ها نیز متفاوت است. اتاق‌ها را با پرده از پستو جدا کرده‌اند. دمای اتاق‌ها همیشه چیزی حدود پنج درجه از دمای بیرون گرم‌تر است. اجاق خانه‌ها در درون اتاق‌ها قرار دارد و رنگ سقف و دیوار اتاق‌ها به خاطر سوختن هیزم در اجاق‌ها سیاه شده است. جالب است بدانید وجود آتش و تهیه غذا در اتاق موجب عایق‌بندی آن‌ها شده و این امر عمر اتاق‌ها را بیشتر کرده است. اتاق‌هایی که چند سال در آن‌ها آتش روشن نشده با ریزش خاک سقف‌ها مواجه شده‌اند. بزرگ‌ترین کیچه در میمند حدود نود متر است و عموم اتاق‌ها مساحتی حدود ۱۲ متر دارند.
در روستای میمند تقریبا ۴۰۵ کیچه وجود دارد که در مجموع ۲۵۶۰ اتاق دارند. گویش مردم روستا هنوز هم مزیّن به لغات پهلوی ساسانی است. در زندگی مردم این روستا همچنان تعامل بین انسان و طبیعت برقرار بوده و سنت‌های دیرینه محفوظ مانده است.
مردم روستای میمند از گذشته‌های دور تا امروز به شیوه سنتی زندگی می‌کرده‌اند و به همین دلیل از همان زمان قدیم تا امروز به شغل‌های کشاورزی و دام‌پروری مشغول هستند. مردم روستا کوچ‌نشینانی هستند که در فصل‌های گرم سال در ییلاق‌های تابستانی خود ساکن بوده و در دشت‌های میمند به دامداری مشغول می‌شوند ولی در فصل‌های سرد سال به سمت روستای میمند کوچ کرده و زندگی خود را به باغ‌داری و کشاورزی می‌گذرانند. در میمند رودخانه‌های فصلی و قنات‌های متعددی وجود دارد که همین موارد موجب شده مردم روستا به راحتی بتوانند به کشاورزی مشغول شوند. به جز موارد گفته شده اهالی روستای میمند در گذشته به گلیم‌بافی، قالی‌بافی، سبدبافی و نمدمالی نیز مشغول بوده‌اند که امروزه این مشاغل رونقی در روستا ندارد. گفتنی است در بین این ۴ شغل ذکر شده هنوز هم برخی از اهالی روستا به قالی‌بافی مشغول هستند و فرش‌های بافته شده توسط آن‌ها از بهترین فرش‌های استان کرمان محسوب می‌شود.
روستای میمند شهر بابک در سال ۱۳۹۴ به عنوان نوزدهمین اثر جهانی ایران در فهرست آثار باستانی یونسکو به ثبت رسیده است.
نکات مهم سفر به میمند
فصل بهار مناسب‌ترین زمان سفر به روستای میمند است. البته فصل تابستان نیز مسافران زیادی به این روستا می‌روند. در پاییز زیبایی‌هایی زیادی در این روستا وجود دارد اما هوا کمی خشک خواهد بود.
جاذبه‌هایی چون تنگه راگه، رودخانه گیودری، یخدان دوقلو، بادگیر چپقی سیرجان، باغ سنگی و خانه حاج‌آقاعلی که بزرگ‌ترین خانه خشتی جهان است با روستای میمند فاصله زیادی ندارند. البته برای سفر به هر کدام از این‌ها بین یک تا دو ساعت راه را باید طی کنید. بازدید از روستای میمند را می‌توانید در برنامه‌های سفر به کرمان بگنجانید. با اجاره سوئیت ارزان کرمان را به عنوان محل اقامت خود انتخاب کرده و به روستای میمند و دیگر مناطق دیدنی اطراف شهر کرمان سفر کنید.
سخنی دیگر
روستاهای ایران زمین سرشار از حس ناب زندگی و عطر خوش لحظه‌های زیستن هستند. شاید باید گفت اولین تمدن‌ها از قلب همین روستاها، که این روزها در مقایسه با شهرهای پر از چراغ کوچک به نظر می‌رسند، شروع شده است. قرن‌ها پیش از امروز را در نظر مجسم کنید و این روستاهای شگفت‌انگیز را تصور کنید. درست آن لحظه‌ای که برای اولین بار اولین گام‌ها بر پهنۀ خاکی یا شاید حتی سبز زمین برداشته شد و اولین ذهنی که به آن خطور کرد که این قوم می‌توانند در آن ساکن شوند. بدون شک در آن لحظۀ شگرف، جسورترین فرد جمع عجیب‌ترین فکرها را به ذهن خود راه داده است تا توانسته امکان‌پذیرترین راه برای ساختن سرپناه را پیدا کند. بعد احتمالاً همه با هم همراه و هم‌دل و همکار شده‌اند و بدون هیچ چشم‌داشتی یا بدون هیچ طلب منفعتی و رقابتی مشغول به کار شده‌اند.
یکی از راه‌های خیلی خوب و امن برای ساکن‌شدن، در آن دوره از تاریخ که هر لحظه بیم از هجوم بیگانگان یا اقوام وحشی یا حتی حیوانات وحشی می‌رفته، پناه‌گرفتن در دل کوه‌های مستحکم بوده است. بدون شک تا به حال بارها و بارها شنیده‌اید که کوه مظهر استحکام است چون در مقابل تندباد و طوفان و رگبار و هر اتفاق مهیب دیگری ایستادگی می‌کند و خم به ابرو نمی‌آورد. مردم دوره‌های پیش به قلب کوه‌های پابرجا پناه می‌بردند و به این ترتیب با این تمهید از آفات و آسیب‌های زمانه و طبیعت در امان باقی می‌ماندند.
وقتی از فاصله‌ای دور چشم به این خانه‌های دستکند که در دل کوه نقش بسته‌اند نگاه می‌کنیم شباهتی عجیب و آشنا پیدا خواهیم کرد. شاید بتوان ادعا کرد که این خانه‌های کوچک که در قلب کوهی عظیم ساخته شده‌اند شباهت بسیار زیادی به آپارتمان‌های امروزی دارند. این خانه‌ها نیز فضاهای کوچکی هستند که در کنار هم قرار گرفته‌اند و خانواده‌هایی در هرکدام از این خانه‌ها زندگی می‌کنند. خانواده‌هایی که هرکدام ممکن است چندین فرزند داشته باشند.
این خانه‌ها حتی تزئینات ساختمانی هم دارند. تزئیناتی که به وسیلۀ قرارگرفتن سنگ‌هایی ریز و هم‌اندازه و حتی هم‌رنگ در کنار هم ایجاد شده‌اند. امروزه ما به این تزئینات ساختمانی نمای بنا می‌گوییم.
بنابراین روستای میمند با قدمت و دیرینگی بسیارش باری دیگر یادآور تمدن، فرهنگ و شکوه ایران زمین خواهد شد. شکوهی که متعلق به تمام تاریخ زیست بشر بر روی کرۀ خاکی زمین می‌شود. امید که این شگفتی غریب همچنان سرپا باقی بماند و درس ایستادگی و مقاومت در برابر تندبادهای حوادث را همواره تکرار کند.
روستای میمند کرمان جزو باستانی‌ترین مکان‌هایی است که انسان‌ها روزی در آن زندگی کرده‌اند. دوازده هزار سال پیش تا کنون این روستا محلی برای زندگی و پرورش انسان‌های مختلف بوده است. از نقش و نگارهای ۱۰ هزار ساله تا سفال‌های ۶ هزار ساله همگی راوی داستان زندگی زنان و مردانی هستند که روزگارانی در این جا زندگی کرده‌اند. عاشق شده‌اند، جنگیده‌اند و فرزندانی را به دنیا آورده‌اند. دژ محکمی ساخته‌اند تا روستای میمند از گزند ورود دشمنان در امان باقی بماند. این بار که سری به کرمان زدید، سری به این روستای پر از شگفتی بزنید تا بیشتر با فرهنگ و هنر مردم این منطقه آشنا شوید.
