عمارت شاپوری در شیراز دلگشا جای دارد. شیراز شهر دلنوازی است که سراسر آن سرشار است از عمارت‌ها و بناهایی تاریخی که به هنرمندانه‌ترین شکل ممکن زینت یافته‌اند و به معنای واقعی کلمه مرصع به انواع و اقسام جواهرات دلبرانه و خوش رنگ و جلا هستند و به طور قطع از جملۀ بناهای مجلل به شمار می‌روند. میزبون در این مقاله مهمان شکوه و زیور و زینتِ عمارت تاریخی شاپوری است. عمارت چشم‌نواز و دلبرانه‌ای که در دورۀ پادشاهی پهلوی اول بنا شده است و در تاریخ شانزدهم مهر ماه در سال ۱۳۷۹ با شمارۀ ثبت ۲۷۸۱ در فهرست آثار ملی ایران زمین جای خودش را پیدا کرده و به ثبت رسیده است. میزبون مشتاقانه از شما یاران همیشگی و مهربان دعوت می‌کند که تا انتهای این مقاله همراهش باشید، تا در سفر آتی خود به شهر شیراز، وقتی که در دالان‌ها و بخش‌های مختلف عمارت شاپوری در حال گذر بودید از میزبون به خوشی یاد کنید و صدق کلامش را تصدیق.
سفر به شهر شیراز و دیدار از عمارت شاپوری همراه با میزبون
اندکی بیشتر در مورد عمارت و صاحب آن …
-
شکوه و صلابت عمارت شاپوری، بنای باشکوه تاریخی، سرشار از نقش و نگار تماشایی
شاید جالب باشد بدانید که عمارت شاپوری در شیراز به خاندان شاپوری تعلق داشته است و افراد این خانواده تا اوایل دهۀ هفتاد در این عمارت باشکوه سکونت داشته‌اند. اما پس از سال‌های اوایل دهۀ هفتاد، یکباره افراد خانواده خانه را ترک می‌کنند و چیزی نمی‌گذرد که خانه به صورت متروکه درمی‌آید و چند سال به همان صورت باقی می‌ماند تا اینکه در سال ۱۳۷۸ سازمان میراث فرهنگی شهر شیراز این عمارت را شناسایی می‌کند و آن را در فهرست آثار ملی ایران زمین به ثبت می‌رساند. پس از آن مرمت و بازسازی و رنگ و جلا بخشیدن به عمارت آغاز می‌شود.
اندکی بیشتر در مورد بنا …
-
شکوه و صلابت عمارت شاپوری، بنای باشکوه تاریخی، سرشار از نقش و نگار تماشایی
عمارت شاپوری در شیراز دلگشا در زمینی به مساحت ۴۶۳۵ مترمربع بنا شده است. از این میان تنها ۸۴۰ مترمربع برای ساخت عمارت به عنوان زیربنا در نظر گرفته شده است و قسمت اعظمی از آن برای باغ و فضای باز در نظر گرفته شده است. این ساختمان باشکوه و تماشایی دو طبقه دارد. سبک معماری به کار گرفته شده برای طراحی و ساخت این عمارت چشم‌نواز، از سبک معماری دورۀ قاجار تبعیت می‌کند اما انحراف‌های قابل توجهی از سبک معماری دوران قاجار در بنا مشاهده می‌شود که به وضوح و با صراحت، دخالت خلاقیت و طراحی آزادانه را یادآور می‌شود. ضمن اینکه این عمارت باشکوه در دورۀ پهلوی اول، یعنی دورۀ بعد از قاجار، ساخته شده است و طبیعی است که نشانه‌های دورۀ گذار از سبک پیشین و ورود به سبک تازه در آن هویدا باشد.
پ.ن اول: حضور در بنایی تاریخی، بنایی که در صدها سال پیش خانه و کاشانۀ تعداد قابل توجهی از افراد بوده لذتی ناب و منحصر به فرد را برای نگاه مشتاق گردشگران ماجراجو به ارمغان خواهد آورد. به ویژه عمارت شاپوری که سرشار است از نقش و نگار؛ و مخصوصاً اینکه این عمارت باشکوه در عصر حاضر تبدیل شده است به یک رستوران. تصور کنید که در شبی مهتابی وقتی تمام ستاره‌های آسمان سر از بالین برداشته‌اند و بر پهنۀ وسیع و تاریک شب به تماشا نشسته‌اند و ماه در حال نغمه‌سرایی است قدم به عمارتی می‌گذارید که هزاران هزار ماجرای پر پیچ و خم را از سر گذرانده است و حالا با تمام ابزار و ادواتی که از گذشته‌های بسیار دور نگه داشته برای پذیرایی از شما آماده است. و شما پس از ورود به این عمارت دل‌انگیز در دالان‌هایی گام بر خواهید داشت که ساکنان اصلی این عمارت برمی‌داشته‌اند. در اتاق‌هایی می‌نشینید و غذا نوش جان می‌کنید که از هزاران مهمان در طول سالیان متمادی پذیرایی کردهاند. آیا شگفت‌انگیز نیست؟ آیا صرف این شام رؤیایی در این فضای روح‌نواز سفری در زمان، سفری به گذشته به شمار نمی‌رود؟ چقدر خوب است که در ایران زیبا ردّپای گذشته به یادگار باقی مانده است. ردّپایی که می‌تواند خیلی خوب و به وضوح گذشته را تقریباً همان طور که بوده است به تصویر بکشد. به این ترتیب بهترین توصیه برای گردشگری پرماجرا می‌تواند دیدار از بناهای قدیمی و بهتر بگویم تاریخی باشد. بناهایی که میزان قابل توجهی از بار تاریخ، فرهنگ و تمدن ایرانی را بر دوش خود دارند.
پ.ن دوم: هر خانه برای زنده بودن به حضور آدم‌ها محتاج است. خانه‌ای که ساکن نداشته باشد جسمی بی‌روح است. بنابراین عقیده می‌توان گفت عمارت‌های تاریخی تا زمانی زنده هستند و روی پا ایستاده‌اند که آدم‌ها به آن‌ها رفت و آمد داشته باشند.
تلاقی برخی از ویژگی‌های نوظهور معماری در کنار سنت‌های سبک قجری
-
تزئینات هنرمندنه درشکوه و صلابت عمارت شاپوری، بنای باشکوه تاریخی، سرشار از نقش و نگار تماشایی
همان طور که اشاره شد عمارت شاپوری در شیراز نمایانگر دورۀ گذار از سبک پیشین معماری، که در دورۀ قاجار رایج بود، به دورۀ تازه است. بنابراین در این اثر شگرف و این شاهکار معماری قادر خواهید بود که پارامترهای دو سبک معماری یا دو دورۀ متوالی معماری را در یک اثر ببینیم. به همین دلیل دیدار از این بنا به مشتاقان شناخت بیشتر و بهتر هنر معماری و همچنین طراحان دکوراسیون داخلی توصیه می‌شود. همچنان با میزبون همراه باشید چون در ادامه به برخی از این ویژگی‌ها اشاره خواهد شد.
در سنت معماری دوران قاجار برای بناها فضایی به عنوان بالکن در نظر گرفته نمی‌شد. در واقع بالکن از سبک معماری اروپایی قدم به معماری ایرانی گذاشت و به عمارت شاپوری نیز راه پیدا کرد. علاوه بر آن در ساختمان‌های ساخته شده بر مبنای سبک دوران قاجار ورودی ساختمان درست در محور اصلی بنا قرار می‌گرفت در حالی که در عمارت شاپوری برای ورود به ساختمان اصلی لازم است در قسمت نمای شمالی به اندازۀ ۹۰ درجه چرخش داشت. همچنین مورد دیگری که کاملاً می‌توان گفت خصیصه‌ای اروپایی است و به نوعی هنجارشکنی به شمار می‌رود عدول از قانون قرینه‌ای در سبک‌های کهن معماری است. در باغ وسیع و بزرگ عمارت شاپوری به هیچ عنوان از الگوهای تقارن و رعایت قرینه نشانی نخواهید یافت. همچنین یکی دیگر از مهمترن تفاوت‌های قابل توجه و برجسته در این بنا و مخصوصاً در فضای داخلی عمارت ظهور پلکان‌ها است که تا پیش از این عمارت در هیچ کدام از آثار ابنیۀ تاریخی کهن مثل و مانندش به چشم نخورده است. مورد دیگر اینکه در این عمارت دلگشا تعداد بسیار زیادی اتاق مجزا وجود دارد که این اتاق‌ها با یکدیگر ارتباط ندارند و هر اتاق برای منظور خاصی در نظر گرفته شده است. این مورد نیز در کارنامۀ آثار کهن و سنتی سبک معماری دورۀ قاجار به چشم نمی‌خورد و خصیصه‌ای اروپایی به نظر می‌رسد. چون تا پیش از این عمارت در بناهای تاریخی می‌بینیم که اتاق‌ها با به کار گرفتن درهایی یا راهروهایی به یکدیگر مرتبط می‌شوند یا تکمیل‌کنندۀ همدیگر هستند.
اما علاوه بر شاخصه‌های اروپایی که در این عمارت قابل مشاهده هستند و به آن‌ها اشاره شد، جالب است بدانید که در زینت و زیور این عمارت به جای استفاده از زیورهای معماری اسلامی از قبیل کاشی‌کاری و منبت‌کاری و طرح و نقوش اسلیمی از گچ‌بری‌هایی یا کاشی‌کاری‌هایی مربوط به دوران هخامنشی استفاده شده است.
در مرکز باغ این عمارت وسیع حوضی ۵ پر به چشم می‌خورد که طراوت و تازگی را برای باغ به ارمغان می‌آورد. این حوض که بر خلاف معمول نه مستطیل است و نه دایره و از ۵ زاویه تشکیل شده است و ۸ زاویه ندارد. این حوض منحصر به فرد به مانند اکثر حوض‌های ایرانی دارای یک فواره در وسط نیز است. حوض زیبای عمارت شاپوری با انواع و اقسامی از درختان تنومند و سبز و بلندقامت سرو و افرا و چنار، به همراه درختان میوۀ انجیر و انار و نارنج و خرما احاطه شده است و اطراف حوض و این درختان باشکوه را بوته‌های گل رُز و گل‌های شمعدانی فراگرفته‌اند. خوب است بدانید که به جز حوض متفاوت نسبت به دیگر خانه‌های ایرانی، درخت‌کاری باغ عمارت شاپوری نیز متفاوت است. درخت‌کاری انجام شده در این باغ زیبا به سبک اروپایی بوده و از این رو درختان موجود در باغ دارای تقارن به مانند دیگر باغ‌ها نیستند. باغ عمارت شاپوری به دلیل همین تفاوت‌ها یکی از شاخص‌ترین معماری‌های ایرانی محسوب می‌شود.
آدرس: باغ و عمارت شاپوری در استان فارس، در شهر شیراز، در خیابان کریم‌خان زند، در خیابان انوری، در تقاطع اهلی واقع شده است.
شکوه و زیبایی طرح‌های منحصر به فرد در بخش‌های مختلف عمارت شاپوری
-
تزئینات هنرمندانه درشکوه و صلابت عمارت شاپوری، بنای باشکوه تاریخی، سرشار از نقش و نگار تماشایی
یکی از بارزترین ویژگی‌های آثار تاریخی کشور عزیزمان ایران زمین نقوش برجسته‌ای است که بر دیوارها، سقف بنا، درها و سایر بخش‌های ساختمان به چشم می‌بینیم. جالب است که در گذشته چقدر به زینت و زیور دیوارهای بنا اهمیت می‌داده‌اند. طوری که انگار هر خانه و هر عمارت خودش به تنهایی یک گالری هنری بوده است و برای ساعت‌ها و ساعت‌ها می‌توانسته توجه ساکنان خانه را به خود جلب کند. حالا در نظر بگیرید که معمار و سازندۀ این عمارت‌ها برای هر کدام از این طرح‌های باشکوه چه زمانی را صرف می‌کرده است. چون تمام این طرح‌ها و نقش‌ها ظریف و درهم‌تنیده هستند. همان طور که تماشای هر یک از این نقش‌ها و نگاره‌ها دست کم دقایقی را به خود اختصاص می‌دهد بدون شک نقش‌زدن و خلق آن‌ها نیز ساعت‌ها یا شاید حتی در برخی موارد روزها زمان می‌برده است. حالا این تزئینات را با بناهای امروزی و مدرن مقایسه کنید. در بناهای امروزی بیشتر با سطوح صاف و صیقلی و رنگ‌هایی یک‌دست روبه‌رو هستیم. برای مثال در ساختمان‌های امروزی خواهیم دید که یک دیوار به طور کامل بهر نگ زرد، خاکستری، سبز یا هر رنگ دیگری در آمده است. سقف‌ها هم ساده شده‌اند. حتی اگر تزئیناتی داشته باشند می‌بینیم که سطوحی صاف به اشکال مختلف هندسی روی سقف ظاهر شده‌اند. در صورتی که در بناهای قدیمی دیده می‌شود روی سقف شاخه‌های گل همراه با برگ‌های ظریف‌شان در هم پیچیده‌اند و تصویری شبیه یک باغچۀ پر گل و برگ ایجاد کردهاند. می‌خواهم بگویم پیچیدگی و درهم‌تنیدگی گل‌ها و برگ‌هایی که در نسل‌های قبل بر در و دیوار و سقف بناها بود امروزه وارد زندگی‌ها و رفتارهای خودمان شده. دیوارهای امروزی را صیقل می‌دهیم و تمام آن پیچ و تاب‌ها را بر قلب‌های‌مان فرو ریخته‌ایم. آیا بهتر نبود که دیوارهای خانه‌ها بدرخشند از رنگ و طرح و جلا و به جای آن مثل گذشته‌های دور قلب‌هایی داشتیم صیقلی و صاف، یک رنگ، ساده و بی‌ریا!
-
تزئینات داخلی در عمارت باشکوه شاپوری -
تزئینات داخلی در عمارت باشکوه شاپوری
عمارت شاپوری در شیراز زیباترین طرح‌ها و نقشه‌ها را بر دیوارها بخش‌های مختلف خود دارد. هر زمان مهمان این عمارت باشکوه و چشم‌نواز بودید فراموش نکنید که مدتی قابل توجه را به تماشای این نگاره‌ها و معرق‌های بی‌نظیر اختصاص دهید. طرح‌ها و نقش‌هایی که بر دیوارهای این بنا نقش شده‌اند بیشتر مربوط به دوران ایران باستان و حکومت هخامنشیان هستند. اما بخش‌هایی دیگر از دیوارهای عمارت، مخصوصاً سراسر دیوارهای قسمت پلکان که دو طبقه را به هم پیوند می‌دهد نگاره‌هایی داستان‌واره را به نمایش گذاشته‌اند که به احتمال بسیار زیاد به یکی از داستان‌های کهن ایران زمین ارتباط پیدا می‌کنند.
در ابتدا عمارت شاپوری گسترده‌تر از چیزی بود که امروزه شاهد آن هستیم و علاوه بر ساختمان اصلی مکانی برای سکونت خدمه و کالاسکه‌چی‌ها نیز در آن وجود داشت که به مرور زمان و در اثر تقسیم بنا، این بخش‌های عمارت از بین رفتند و امروزه تنها ساختمان اصلی این عمارت باشکوه و قسمتی از باغ باقی مانده است.
پ.ن: صاحب این بنا که عبدالصاحب شاپوری نام داشته است. یکی از تجار مشهور و سرشناس عهد خود بوده است. عبدالصاحب شاپوری در ۸۷ سال پیش یعنی در سال ۱۳۱۰ از معماری خوش آوازه به نام ابولقاسم مهندسی خواست که این عمارت منحصر به فرد را بسازد. ساخت این عمارت ۵ سال به طول انجامید و در سال ۱۳۱۵ تمام و کمال آمادۀ سکونت بود. عمارت شاپوری تلفیقی از معماری سنتی ایرانی و اروپایی است.
چطور در ضیافت بی‌نظیر عمارت شاپوری شرکت پیدا کنید!
-
عمارت تاریخی دیروز، رستوران سنتی امروز -
عمارت تاریخی دیروز، رستوران سنتی امروز
عمارت شاپوری در شیراز در قسمت مرکزی شهر و در تقاقط دو خیابان تاریخی و کهنسال انوری و اهلی جای گرته است. خوشبختانه موقعیت مکانی این بنای تاریخی یا رستورانی سنتی به صورتی است که می‌توانید حتی با قدم‌زدن‌هایی بین ۱۵ تا ۲۰ دقیقه در حوالی آن از چندین و چند بنای تاریخی دیگر نیز دیدن کنید. برای مثال اگر بخواهید ارگ کریم‌خان زند را از نزدیک ببینید می‌توانید پس از صرف شام یا نهاری خوشمزه در رستوران سنتی عمارت شاپوری و لذت‌بردن از تماشای بخش‌های مختلف بنا، فقط ۱۵ دقیقه به پیاده‌روی بپردازید تا به ارگ کریم‌خان زند برسید. همچنین اگر با خودروی شخصی به سمت عمارت رفته‌اید و بعد از صرف غذا ترجیح می‌دهید به جای قدم‌زدن رانندگی کنید می‌توانید پشت فرمان بنشینید و ۱۵ یا ۲۰ دقیقه رانندگی کنید تا به حافظیه و سعدیه برسید.
خوشبختانه موقعیت منحصر به فرد و ویژه‌ای که عمارت شاپوری از آن برخوردار است دسترسی آسان و راحت را برای گردشگران عزیز ایجاد کرده است. به همین دلیل افرادی که با هواپیما یا قطار به شهر زیبای شیراز سفر کرده باشند و همراه خود خودروی شخصی نداشته باشند می‌توانند به راحتی از مترو یا سایر وسایل نقلیه استفاده کنند. چون ایستگاه متروی زندیه با عمارت شاپوری فقط به اندازۀ ۷ الی ۸ دقیقه فاصله دارد. افرادی که مترو را برای رسیدن به عمارت شاپوری و شرکت در ضیافت بی‌نظیری که ترتیب داده است را انتخاب کرده باشند دیگر مشکلی برای پیداکردن جای پارک نخواهند داشت. اما افرادی که با خودروی شخصی می‌خواهند مهمان ضیافت باشکوه عمارت شاپوری باشند نیز به هیچ عنوان نگران جای پارک نباشند چون یک پارکینگ طبقاتی در ابتدای خیابان اهلی قرار دارد و یک پارکینگ بزرگ دیگر نیز که با نام پارکینگ مرکز خرید مهستان شناخته می‌شود در همان حوالی و در خیابان انوری جای گرفته است. گردشگران عزیز می‌توانند در یکی از این دو پارکینگ خودوری شخصی خودشان را پارک کنند و با فراغ خاطر دل به ضیافت بی‌مثالی که عمارت شاپوری برگزار می‌کند بسپارند.
پ.ن: اگر اقامتگاه خود را در شهر دلنواز شیراز در حدود خیابان زندیه انتخاب کرده‌اید می‌توانید آهسته آهسته و قدم‌زنان ابتدا به دیدار از مسجد نصیرالملک بروید، بعد از آن وارد بازار شوید و از بازار دیدن کنید و سپس به سمت عمارت شاپوری رهسپار شوید. به نظر می‌رسد یک روز کامل برای بازدید از این عمارت باشکوه به زمان نیاز خواهید داشت. خوشبختانه درهای عمارت شاپوری از ساعت ۹ صبح تا ساعت ۱۰ شب به روی مهمانان عزیز این ضیافت باز خواهد بود. اگر وقت صرف نهار یا شام مهمان این عمارت نبودید می‌توانید هر مدت زمانی که مایل بودید مهمان بخش کافی‌شاپ این عمارت جذاب و تماشایی باشید و در فضای دلگشای باغ پر دار و درخت آن فنجانی چای یا قهوه بنوشید. گفتنی است برای ورود به عمارت شاپوری نیاز به پرداخت مبلغی وجود دارد. البته در صورتی که می‌خواهید از منوی کافی شاپ و یا رستوران مجموعه استفاده کنید، نیاز به پرداخت مبلغی به عنوان بلیط ورودی نخواهید داشت.
سفر به شهر شیراز و دیدار از عمارت شاپوری به همراه صرف شام
-
شکوه و صلابت عمارت شاپوری، بنای باشکوه تاریخی، سرشار از نقش و نگار تماشایی
عمارت شاپوری در شیراز دلنواز قرار دارد؛ و شاید بدون هیچ شک و شبهه‌ای بتوان با صراحت و صداقت تمام ادعا کرد که شهر ناب شیراز یکی از تماشایی‌ترین و دلبرانه‌ترین شهرهای گردشگرپذیر در سراسر ایران زمین که نه، بلکه در سراسر جهان است. این شهر جذاب و تماشایی که محبوب‌ترین و حیرت‌برانگیزترین جاذبه‌های گردشگری را در پهنۀ خود گرد آورده است و مشتاقانه و با آغوش باز پذیرای گردشگران زیباپسند نه تنها از سراسر ایران باشکوه بلکه از اقصا نقاط جهان است، در هر سال با روی گشاده به میزبانی از تعداد بسیار زیادی از سیاحان و ایران‌گردان می‌پردازد. به عبارتی دیگر شاید بتوان گفت، شهر شیراز مهمترین آثار تاریخی، فرهنگی و ادبی ایران زمین را دارا است. یکی از این بناهای باشکوه و تماشایی عمارت شاپوری است که در زینت و زیور و زیبایی گوی سبقت را از تمامی بناهای تاریخی دیگر ربوده است و در حال حاضر با برپایی یک رستوران سنتی مرغوب فضای منحصر به فرد و دلنوازانه‌ای را برای مهمانان شهر شیراز فراهم آورده است. به این ترتیب بدون شک شایسته خواهد بود که با اجاره سوئیت در شیراز این شهر چشم‌نواز را به عنوان مقصد سفر خود انتخاب کنید و سپس در یکی از روزهای مملو از شادیِ سفرِ خود، به خیابان انوری در شهر شیراز بروید و درست مقابل خیابان اهلی مهمان عمارت شاپوری باشید. در این ضیافت باشکوه ساعاتی دُردانه و ناب و بی‌رقیب را در یک قرن پیش، در میان دیوارهایی مرصع به رنگ‌های خیره‌کننده و نگاره‌هایی مدهوش‌کننده و عطر آجرها و خشت‌هایی که از گذشته‌هایی نه چندان دور خبر می‌دهند خواهید گذراند.
سخن آخر
شیراز است و ساختمان‌های قدیمی و کهنش که تماما نشان دهنده معماری غنی پارسی هستند. عمارت شاپوری یا منزل شاپوری یکی از خوش ساخت‌ترین و معروف‌ترین سازه‌هایی است که هر ساله مردم زیادی به دیدن آن می‌روند. منزل شاپوری در خیابان انوری، روبروی خیابان اهلی واقع شده‌است. در این متن به معمار معروف شیرازی یعنی استاد ابوالقاسم مهندسی اشاره کردیم. وی کار ساخت این اثر در سال ۱۳۱۰ آغاز کرده و آن را در سال ۱۳۱۵ به اتمام رساند. دیر زمانی خاندان شاپوری در این خانه زندگی کردند اما بعدها این خانه متروکه ماند. اما ساختمان را به رستوران دلنوازی تبدیل کردهاند. در این مطلب به طور کامل در مورد آن صحبت کرده‌ایم. امیدواریم از آن لذت برده باشید.
- میزبون
- آرامش ناب شهر شیراز را،
- تجمل و زیبایی و شکوه این عمارت زیبا را،
- برای شما یاران جان خواهان است …
- تجمل و زیبایی و شکوه این عمارت زیبا را،
- آرامش ناب شهر شیراز را،
سفر به شهر شیراز به سلامت …
دیدار از عمارت شاپوری به خوشی …
