یکی از شاهکارهای بی‌نظیر در عرصۀ معماری در تاریخ حیات ایران زمین مسجد وکیل شیراز است. این شاهکار معماری یا بنای تاریخی در مقایسه با سایر آثار تاریخی در ایران زمین از قدمت کوتاه‌تری برخوردار است. مسجد وکیل از یادگارهای دوران زندیه به شمار می‌رود. در واقع در دورۀ زندیه، کریم خان زند دستور احداث مجموعۀ عظیم وکیل را صادر کرد. بر اساس فرمان کریم خان زند، حمام وکیل، بازار وکیل و مسجد وکیل احداث شدند.
همان طور که از نام مسجد پیداست مسجد وکیل در استان فارس و در شهر شیراز بنا شده است. این شاهکار معماری دقیقاً در مرکز شهر شیراز، در محلۀ درب شاهزاده، در خیابان آیت الله طالقانی واقع شده است. همچنین لازم است اضافه کنم که مسجد وکیل دقیقاً در حد فاصل حمام وکیل و بازار وکیل قرار گرفته است. قرارگرفتن حمام، بازار و مسجد وکیل در یک محدوده سبب شده است این سه بنای تاریخی با عنوان مجموعۀ وکیل شناخته شوند. مسجد وکیل در شهر شیراز با نام مسجد سلطانی وکیل نیز خوانده می‌شود. این مسجد تاریخی در قسمت غربی بازار وکیل و در انتهای راستۀ شمشیرگرهای بازار قرار گرفته است.
مسجد وکیل از مساحتی نسبتاً وسیع برخوردار است و در تزئین و ظرافت‌های معماری نیز در میان مشابهان خود بی‌رقیب شمرده می‌شود. در نهایت اینکه مسجد وکیل در شهر شیراز یکی از محبوب‌ترین دیدنی‌های تاریخی در شهر شیراز به شمار می‌رود و اتفاقاً به همین دلیل به عنوان مقصد گشت و گذار میزبون انتخاب شده است. برای بیشتر خواندن در مورد این عمارت تاریخی باشکوه با میزبون همراه باشید.
دیدار از مسجد تاریخی وکیل در شهر شیراز همراه با میزبون
مسجد وکیل شیراز نمونه‌ای از شاهکارهای معماری ایرانی اسلامی
از دوران حکومت کوتاه مدت اما با اهمیت کریم خان زند یادگارهای بسیاری بر جای مانده است. این یادگارهای بسیار بناها و عمارت‌هایی هستند که در حال حاضر میراث گران‌بهای ایران زمین به شمار می‌روند. این بناهای تاریخی نه تنها در ایران زیبا که در سراسر جهان شناخته شده هستند.
وسعت، معماری و نگاره‌ها
مسجد وکیل در شهر شیراز، شاهکار اصیل معماری ایرانی
مسجد وکیل یکی از چندین عمارت ساخته شده در دورۀ زندیه است. مسجد وکیل شیراز از مساحتی بیش از ۱۱ هزار مترمربع با ۸۶۶۰ متر زیر بنا تشکیل شده است. این مسجد از نظر معماری شاهکار است و از نظر حجاری و نقوش گوناگونی که بر آن نقش شده است دُردانه. کتیبه‌های نگاشته شده بر مسجد وکیل با سه خط نستعلیق و ثلث و نسخ، که هر سه از جملۀ خط‌های ارزنده و چشم‌نواز به شمار می‌روند به چشم می‌خورند. همچنین این عمارت وسیع از تنوع بسیار دلپذیر و چشم‌نوازی در کاشی‌کاری بهره دارد، به گونه‌ای که تنوع رنگ و جلا در این کاشی‌کاری‌ها اختیار را از بازدیدکنندگان سلب می‌کند و زبان را به تحمید و ستایش وامی‌دارد.
درب ورودی مسجد وکیل در انتهای بازار شمشیرگرها در بازار وکیل
مسجد وکیل در شهر شیراز، شاهکار اصیل معماری ایرانی
درب ورودی مسجد وکیل شیراز از دو لنگه یا لت بزرگ تشکیل شده است. این درب ورودی بزرگ بیش از ۸ مفر ارتفاع و تقریباً ۳ متر عرض دارد. این درب که به عنوان درب اصلی بنا نیز شناخته می‌شود در انتهای بازار شمشیرگرها قرار گرفته است. این درب باشکوه و بلند و بالا به طرف دالانی هشت ضلعی باز می‌شود. دالانی که سقفی سرشار از نگاره‌های زیبا و دلنشین دارد و به وسیلۀ کاشی‌کاری و نقش‌های گل و بته، تصویری دلپذیر و استثنائی خلق کرده است. در میان این همه نقش و نگار هنرمند خوش‌فکر و خوش‌ذوق عبارت ملکوتی لااله‌الاالله را با خط کوفی نگاشته است.
معماری باشکوه در داخل مسجد وکیل
مسجد وکیل در شهر شیراز، شاهکار اصیل معماری ایرانی
یکی از عواملی که در معماری مسجد وکیل رعایت شده است و به زیبایی و شکوه این عمارت جلایی بی‌نظیر بخشیده است وجود و حضور ۴۸ ستون چشم‌نواز و حیرت‌برانگیز در این مسجد وسیع است. این ستون‌ها به واسطۀ حجاری‌ها یعنی سنگ‌کاری‌هایی هنرمندانه جذابیتی مثال‌زدنی دارند و همراه با شکوه و جذابیت خاصی که دارند مسئولیت خطیر حفظ و نگهداری سقف مزین و چشم‌نواز شبستان را نیز بر عهده گرفته‌اند. بخش‌های مختلف مسجد وکیل عبارتند از:
- درب ورودی
- دالان
- حیاط
- شبستان بزرگ
- شبستان زمستانی
- محراب
- منبری منقوش و مزین از جنس مرمر
- حیاط‌خلوت
- دو ایوان
- طاق مروارید که طاقی است مرتفع
- و سایر قسمت‌ها …
معماران و باستان‌شناسان طی بررسی‌های خود در مورد مسجد وکیل در شهر شیراز بیان داشته‌اند که قسمت بیرونی مسجد از طولی برابر با ۱۲۰ متر و عرضی در حدود ۸۰ متر بهره دارد و عمارت داخلی مسجد در حدود ۹۶۰۰ مترمربع مساحت دارد.
طاق مروارید
در گسترۀ شمالی مسجد وکیل شیراز دو گلدستۀ کاشی‌کاری شده خواهید دید به بلندای ۲۰ متر و پهنای ۱۲ متر. این دو گلدستۀ بلند و بالا به طاق مروارید تعلق دارند. معماران و طراحان خوش ذوقی که طاق مروارید را بنا کرده‌اند، در هر چهار قسمت این طاق، سه طاق‌نمای کوچک را به همراه یک شاه تویزه قرار داده‌اند. سازندگان این عمارت باشکوه یکی از این طاق‌نماها را راه‌روی ورودی به سمت حیاط مسجد و سه طاق‌نمای دیگر را به صورت رواقی عریض که ۵ متر را در بر می‌گیرد ایجاد کرده‌اند.
مسجد وکیل در شهر شیراز، شاهکار اصیل معماری ایرانی
جالب است بدانید که ذوق و قریحۀ هنرمندانه سبب شده است هنرمندان توانمند دورۀ زندیه، سقف و جرزهای طاق مروارید را به وسیلۀ کاشی‌های هفت رنگ جواهرنشان و تزئیناتی به شیوۀ گیاهی و هندی بپوشانند. به علاوه اینکه ازارۀ قسمت داخلی طاق با سنگ مرمر سبک و همچنین ازارۀ جرزهای طرف چپ و راست آن با نقوشی از سنگ گندمک پوشانده شده‌اند.
در طاق مروارید کتیبه‌ای نصب شده است. این کتیبه تاریخ ۱۲۴۳ را نشان می‌دهد. همچنین در این طاق کتیبه‌ای دیگر به چشم می‌خورد که آیاتی از قرآن کریم با خط چشم‌نواز ثلث بر آن نگاشته شده است.
سنگ‌های مرمر جلابخش شبستان مسجد وکیل در شهر شیراز
مسجد وکیل در شهر شیراز، شاهکار اصیل معماری ایرانی
در قسمت‌های جنوبی و شرقی مسجد وکیل شیراز دو ایوان و دو شبستان به چشم می‌خورد. در قسمت جنوبی مسجد طاقی کاملاً قرینه با طاق مروارید قرار گرفته است. درست در زیر این طاق شبستان بزرگ مسجد واقع شده است.مساحت این شبستان در حدود ۵ هزار مترمربع تخمین زده شده است. ستون‌های چهل و هشت گانه نیز در همین شبستان قرار دارند.این شبستان در قسمت کف به طور کامل از سنگ مرمر پوشیده شده است. همچنین لازم است اضافه کنم که منبر مسجد وکیل ۱۴ پله دارد و تمامی این ۱۴ پله از سنگ مرمر ساخته شده‌اند. حضور این منبر مرمرین هزاران بار به جلا و درخشش شبستان افزوده است.
کاشی‌کاری در مسجد وکیل
مسجد وکیل در شهر شیراز، شاهکار اصیل معماری ایرانی
در مسجد وکیل شیراز شاهد نوع تازه‌ای از کاشی‌کاری هستیم که اگر چه در اصل مطابق با اصول کاشی‌کاری اصیل ایرانی است اما به دلیل دیرینگی کمتر از انواع پیشین خود تا حدودی پیشی گرفته است و بازدیدکنندگان در این کاشی‌کاری‌ها شاهد نوآوری و ابداع خواهند بود. کاشی‌های به کار رفته در این بنا از نوع هفت رنگ هستند و نکتۀ مهم اینکه در اثنای کاشی‌کاری شاهد عبارات و آیات قرآنی خواهیم بود که به صورت تلفیق‌یافته با کاشی‌های هفت رنگ درآمیخته‌اند و جلوه‌ای ناب و منحصر به فرد خلق کرده‌اند. به این ترتیب می‌توان گفت معماری دورۀ زندیه در کنار شباهت‌های بسیار با معماری دوران صفویه یا حتی سایر دوره‌ها از تمایز و تشخص خاص خود نیز بهره برده است.
شبستان زمستانی مسجد وکیل
مسجد وکیل در شهر شیراز، شاهکار اصیل معماری ایرانی
شبستان زمستانی مسجد وکیل از سقفی آجری ساخته شده است. این شبستان ۱۲ ستون یک شکل و یک اندازه دارد. ارتفاع هر یک از این ستون‌های دوازده گانه به ۵ متر می‌رسد. بر سر در و همچنین دیوارهای این شبستان نیز کتیبه‌هایی مزین به آیات قرآن کریم به چشم می‌خورد.
چگونه و چه زمانی به مسجد وکیل برویم؟
مسجد وکیل در خیابان آیت الله طالقانی و در غرب بازار وکیل قرار دارد. در صورتی که می‌خواهید از وسایل نقلیه عمومی چون اتوبوس برای رفتن به این مکان تاریخی استفاده کنید، می‌توانید سوار اتوبوس‌های شهری شده و در ایستگاه میدان شهرداری پیاده شوید. اگر می‌خواهید از مترو برای رسیدن به مسجد وکیل استفاده کنید، لازم است بدانید که ایستگاه میدان نمازی نزدیک‌ترین ایستگاه مترو به این مکان است.
در رابطه با زمان بازدید از این مجموعه وکیل خوب است بدانید که همه روزه از ساعت ۸ و ۳۰ دقیقه صبح تا ساعت ۸ و ۳۰ دقیقه شب می‌توانید برای بازدید از این مجموعه تاریخی اقدام کنید. گفتنی است زمان بازدید از مجموعه وکیل در نیمه دوم سال تغییر می‌کند و در صورتی که در نیمه دوم سال به شهر شیراز رفته و به دنبال بازدید از این مجموعه هستید، می‌توانید از ساعت ۸ صبح تا ساعت ۸ شب از مجموعه وکیل دیدن کنید.
دیدار از مسجد تاریخی وکیل در شهر شیراز
یکی از مقاصد دلکش برای سفر شهر شیراز است. شهر شیراز سرشار است از جاذبه‌های گردشگری و جاهای دیدنی. این شهر دلگشا بیشترین تعداد شاهکارهای معماری دوران قاجاریه و حتی زندیه را به خود اختصاص داده است و در کنار این بناهای بی‌نظیر آرامگاه بسیاری از بزرگان زبان و ادب فارسی نیز به شهر شیراز منحصر شده است. بیشتر آرامگاه‌ها در دورۀ پهلوی ساخته شده‌اند. به این ترتیب در شهر شیراز گردشگران عزیز شاهد چند دورۀ تاریخی هستند. هر یک از دوره‌های صفویه، زندیه، قاجاریه و پهلوی و حتی قبل از این دوره‌ها در شهر شیراز اثری تاریخی به چشم می‌خورد.
مسجد وکیل در شهر شیراز، شاهکار اصیل معماری ایرانی
در واقع هر یک از این ادوار تاریخی یادگاری از دورۀ خود به جا گذاشته‌اند و آن یادگارهای ارزنده همین آثار و ابنیۀ تاریخی هستند. به عبارتی دیگر می‌توان گفت با توجه به این آثار ارزشمند تاریخی می‌توانیم به تاریخ گذشته و گذشتگان پی ببریم. از هر نقش و نگارِ نگاشته بر هر یک از ابنیۀ تاریخی می‌توانیم از فرهنگ و هنر و نوع نگرش نیاکان خود آگاه شویم. به همین دلیل دیدار از ابنیۀ تاریخی از ارزش والایی برخوردار است و بر هر ایرانی واجب است که به دیدار این ابنیه بشتابند و در حفظ و نگهداری آن کوشا باشند. میزبون در شهر شیراز در دیدار از مسجد تاریخی وکیل همراه شما خواهد بود. برای اجاره ویلا در شیراز همین حالا اقدام کنید.
سفر به شیراز، شهر عشاق به سلامت …
