اصفهان با ۴۳۵ کیلومتر فاصله در جنوب تهران قرار دارد. این شهر طول جغرافیایی ۵۱ درجه و ۳۹ دقیقه و ۴۰ ثانیه شرقی و عرض جغرافیایی ۳۲ درجه و ۳۸ دقیقه و ۳۰ ثانیه شمالی دارد. این شهر بزرگ، مرکزی و مهم به چهارده منطقه شهری تقسیم می‌شود. این شهر از غرب شهر یعنی خیابان کهندژ به خمینی شهر، از جنوب به فلاورجان، از شمال به شاهین شهر و از شرق به دشت سجزی منتهی می‌شود.
اصفهان بر روی دشتی هموار با شیبی ۲ درصدی، به طرف شمال شرقی بنا شده است. سطح شهر اصفهان از سطح عمومی دریاها تقریباً ۱۵۷۰ متر ارتفاع دارد. این شهر در قسمت شمالی و شرقی به کویر محدود می‌شود. همچنین در قسمت غربی و جنوبی به رشته کوه زاگرس ختم می‌شود.
کوه‌های کرکس با ۵۰ کیلومتر فاصله در شمال اصفهان قرار دارد. همچنین زرد کوه بختیاری در جنوب غربی این شهر واقع شده است. از دیگر دارایی‌های این شهر زاینده رود است که از زرد کوه بختیاری سرچشمه می‌گیرد. زاینده رود دلیل پیدایش این شهر است.
جاذبه‌های گردشگری تاریخی اصفهان
میدان نقش جهان
میدان نقش جهان، با نام تاریخی میدان شاه نیز شناخته می‌شود. این میدان پس از انقلاب اسلامی ایران در سال ۱۳۵۷ به طور رسمی به نام میدان امام نام گذاری شد. این میدان، میدان مرکزی شهر اصفهان است و در قلب مجموعۀ تاریخی نقش جهان واقع شده است.
در چهار طرف این میدان بناهای تاریخی قرار دارند از جملۀ این بناهای تاریخی عبارتند از: عالی‌قاپو، مسجد شاه در گذشته و امروز مسجد امام، مسجد شیخ لطف الله و سر در قیصریه. در کنار این بناهای دیدنی دویست حجره در دو طبقه در پیرامون این میدان قرار گرفته اند. در این حجره‌ها صنایع دستی به فروش می‌رسد. تماشای این صنایع دستی هوش از سر می‌برد. با اجاره روزانه منزل مبله در اصفهان به قدر کافی استراحت کنید و با فراغ خاطر و صحۀ صدر بازار و اجناس بی‌نظیرش را تفرج کنید.
گفتنی است که میدان نقش جهان در تاریخ ۸ بهمن ۱۳۱۳ به شماره ۱۰۲ در فهرست آثار ملی ایران به ثبت رسید. همچنین در اردیبهشت ۱۳۵۸ به شماره ۱۱۵ به‌عنوان میراث جهانی یونسکو نیز به ثبت جهانی رسید.
مسجد شیخ لطف الله
مسجد شیخ لطف‌الله در سال ۱۶۰۲ – ۱۶۱۹ میلادی ساخته شده است. این مسجد از بناهای تاریخی و شناخته شدۀ شهر اصفهان است. این مسجد در ضلع شرقی میدان نقش جهان واقع شده است. میزبون پیشنهاد می‌کند در سفر به نصف جهان حتماً از این مسجد تاریخی دیدن کنید.
مسجد شیخ لطف الله در دوران صفوی ساخته شده است. مسجدی که شاهکار معماری و کاشی‌کاری قرن یازدهم هجری محسوب می‌شود. این شاهکار تاریخی به دست توانمند و هنرمند استاد محمد رضا اصفهانی ساخته شد.
مسجد شیخ لطف الله به فرمان شاه عباس اول در مدت ۱۸ سال برای تجلیل از شیخ لطف الله میسی بنا شد. البته مسلماً این مسجد از گزند زمان به دور نبوده است بلکه در دهۀ ۱۹۲۰ رضا شاه به توصیۀ آرتور پوپ دستور بازسازی و مرمت کلی بنا را صادر کرد.
چرا مسجد شیخ لطف الله ساخته شد؟
عمارت عالی قاپو که در سمت غربی میدان نقش جهان واقع شده است، در زمان شاه عباس دوم محل زندگی پادشاه و خانوادۀ سلطنتی بود. به تبع خانوادۀ سلطنتی، و پادشاه برای دعا و نیایش به مسجدی در مجاورت محل زندگی خود احتیاج داشتند. به همین دلیل شاه عباس دستور ساخت یک مسجد درخور خانوادۀ پادشاه و در مقابل عمارت عالی قاپو را صادر کرد.
ویژگی‌های مسجد شیخ لطف الله
مسجد شیخ لطف الله از مسجد امام کوچکتر است. چون مسجد امام یک مسجد عمومی محسوب می‌شد و مورد استفادۀ همگان قرار می‌گرفت، درست بر عکس مسجد شیخ لطف الله که مختص به خانوادۀ پادشاه بود. جالب است بدانید برای رفت و آمد سریع و راحت و بی دغدغۀ خانوادۀ سلطنتی به مسجد شیخ لطف الله در زیر زمین یک تونل ایجاد شده بود که از عمارت عالی قاپو به مسجد شیخ لطف الله راه داشت. به این ترتیب برای ورود به مسجد شیخ لطف الله نیازی نبود که پادشاه و خانواده‌اش از میدان عبور کنند بلکه از طریق تونل به مسجد می‌رفتند.
معماری مسجد شیخ لطف الله
به این دلیل که مسجد شیخ لطف الله مسجد خصوصی بود و قرار نبود مورد استفادۀ همۀ مردم قرار بگیرد از مسجد امام کوچکتر بود. به علاوه هیچ مناره‌ای هم نداشت و البته ندارد. جالب است بدانید معمار این مسجد، شیخ بهایی بوده است. در تقابل با دیگر آثار تاریخی و مهم ایران زمین، محل قرارگرفتن این مسجد از قبله پیروی نمی‌کند. در واقع طراحی این دو مسجد (مسجد امام و مسجد شیخ لطف الله) در مقابل هم برای شیخ بهایی یک چالش بزرگ به شمار می‌رفته است. اما جالب است بدانید که مسجد شیخ لطف الله همانند مسجد امام یک درب ورودی دارد که به سمت راست می‌چرخد و به هنگام ورود بازدیدکنندگان در جهت قبله قرار می‌گیرد. این ماجرا ظرافت و دقت نظر شیخ بهایی در چگونگی بیرون‌شد از چالشی بزرگ را به وضوح نشان می‌دهد.
تزئینات داخلی مسجد شیخ لطف الله
نقاشی‌ها و کاشی‌کاری‌های داخلی مسجد شیخ لطف الله به دستان توانمند و هنرمند رضا عباسی رقم خورده‌اند. تمامی دیوارها، گنبدها و ورودی‌ها با معرق‌کاری و کاشی‌کاری و خوشنویسی و کتیبه‌هایی با مضامین قرآنی و نام‌های ائمۀ و معصومین و اشعار شعرای بزرگ زینت یافته است.
علاوه بر تزئینات داخلی که ذکر آن رفت لازم است اضافه کنم که گنبد مسجد شیخ لطف الله مدورترین گنبد جهان را دارد، همچنین لقب زیباترین گنبد جهان را به خود اختصاص داده است. نکتۀ جالب توجه در مورد این مسجد، که این گنبد را از سایر گنبدها متمایز می‌کند، این است که گنبد مسجد شیخ لطف الله در طول روز در اثر تابش نور خورشید به سه رنگ خاکی، صورتی و خاکستری در می‌آید.
مسجد شیخ لطف الله مرکزی برای تمام ادیان
معماران در این مسجد به قدری ظریف و لطیف، به هنرنمایی پرداخته‌اند که به جرأت می‌توان گفت نوری روحانی و عرفانی در این مسجد موج می‌زند. تا حدی که تمام بازدیدکنندگان از سراسر دنیا شگفتی این نور را درک می‌کنند. مسجد شیخ لطف الله در ۱۵ دی ماهِ سال ۱۳۱۰ با شمارۀ ۱۰۵ در فرست آثار ملی ایران قرار گرفت. جالب است بدانید به علت شهرت تاریخی و معماری این بنا، در چین، تمبر مشترکی با تصویر مسجد شیخ لطف الله منتشر شده است.
عمارت عالی قاپو
عمارت یا کاخ عالی‌قاپو، در واقع، در ابتدا درب ورودی دولت خانۀ صفوی بوده است. این بنا بین سال های ۹۷۱ تا ۹۷۷ خورشیدی درست اندکی پس از از انتقال پایتخت از قزوین به اصفهان به فرمان شاه عباس اول، در اواخر قرن دهم هجری شمسی، به عنوان مقر و دولتخانه حکومتی سلاطین صفوی ساخته شد. این عمارت در آن زمان ساختمانی ساده داشته و به مرور زمان و در طول سلطنت شاه عباس طبقاتی به آن اضافه شده‌اند. در زمان شاه عباس دوم ایوان ستون‌دار به آن اضافه شد. این بنا در ضلع غربی میدان نقش جهان و روبروی مسجد شیخ لطف الله واقع شده است. ارتفاع این کاخ ۴۸ متر است. عالی قاپو ۶ طبقه دارد با راه‌پله‌های مارپیچ.
آنچه عمارت عالی قاپو را شهرۀ جهان کرده است و باعث شده است در زمره آثار باشکوه و بسیار نفیس عصر صفوی قرار گیرد، مینیاتورهای هنرمندانۀ هنرمند معروف عصر صفوی رضا عباسی است. علاوه بر مینیاتورها، دلیل دیگر اهمیت این بنا گچ‌بری‌های طبقۀ آخر کاخ عالی قاپو است. این تالار مزین با گچ‌بری‌های منحصر به فرد به نام اتاق موسیقی یا اتاق صوت خوانده می‌شود. در سفر به اصفهان دیدار از عالی قاپو را تحت هیچ شرایطی به تعویق نیندازید.
از این مینیاتورها، گچ‌بری‌ها و تزئینات بی همتا و بی مثال با دقت و توجه دیدن کنید. با اجاره روزانه سوئیت مبله در اصفهان یک روز کامل برای این دیدار با شکوه وقت بگذارید. عالی قاپو ارزش این توجه را دارد.
آنچه باید دربارۀ عمارت عالی قاپو بدانید
عالی قاپو از ترکیب دو واژۀ عالی و قاپو تشکیل شده است. وقتی دو واژۀ عالی و قاپو در کنار هم قرار می‌گیرند و با هم ترکیب می‌شوند و یک واژۀ مرکب عالی قاپو را شکل می‌دهند، به معنای سر در بلند یا درگاه بلند هستند. جالب است بدانید که از این سر در بلند یا عالی قاپو که کاملاً از سنگ سماق ساخته شده است به قصر وارد می‌شویم. ورودی کاخ عالی قاپو در گذشته به دلیل کاربرد خاصی که داشته، دارای اهمیت بسیاری بوده است. از ورودی این کاخ در گذشته برای اتصال میدان باغ نقش جهان با عمارت‌هایی مانند رکیب خانه، دولت خانه، جبه خانه، تالار تیموری، تالار سر پوشیده، کاخ چهل ستون، تالار طویله و همچنین ساختمان‌ها و کاخ‌های اداری دیگر استفاده می‌شده است و به دلیل همین اهمیت این ورودی به نام دروازه دولتخانه معروف بوده است.
بر اساس روایت‌های تاریخی که وجود دارد، شاه عباس اول دری از نقره را به بارگاه امام علی (ع) در نجف پیشکش می‌کند و سپس در قبلی را با خود اصفهان می‌آورد و به عنوان در ورودی کاخ عالی قاپو نصب می‌کند. به دلیل این ویژگی در این کاخ در بین مردم از اهمیت بالایی برخوردار است و دارای جایگاه ویژه‌ای است. گفتنی است به جز این در باشکوه و مشهور، کاخ عالی قاپو دارای ۴ در دیگر برای رفت و آمد است اما بیشتر گردشگران از همین در ورودی اصلی در میدان نقش جهان برای ورود به کاخ عالی قاپو استفاده می‌کنند. پس از این ورودی باشکوه در دو طرف، پلکانی تعبیه شده است که از طریق آن می‌توانیم به طبقات بالاتر برسیم. از طریق این دو پلکان، سه طبقۀ عمارت به هم مرتبط می‌شوند.
در طبقۀ همکف دو تالار وجود دارد. در دورۀ صفویه، در این دو تالار، امور اداری و دیوانی دربار صفوی جاری بوده است. در آن زمان این دو تالار به نام‌های صدرخانه یا کشیک‌خانه شهرت داشته‌اند.
در طبقۀ سوم عمارت، یک ایوان بزرگ قرار دارد که ۱۸ ستون بلند آن را نگه داشته‌اند. در گذشته، یعنی در همان دوران شکوه و جلال عمارت که در آن زندگی در جریان بوده و تنها به منزلۀ اثری تاریخی مورد بازدید و توجه قرار نمی‌گرفته است، این ۱۸ ستون به آینه‌هایی زیبا و هنرمندانه مزین بوده‌اند. همچنین سقف ایوان سرشار از تزئینات چوبی و نقاشی‌های چشم‌نواز بوده است.
در پشت این ایوان بزرگ، تالاری بزرگ با اتاق‌ها و طاق‌هایی بسیار زیبا و مزین به نقاشی‌های خلاقانه قرار گرفته است.
پشت این تالار، ایوانی کوچک جای گرفته است. از این ایوان کوچک گنبد درخشان و سادۀ توحیدخانه دیده می‌شود.
در دورۀ صفویه، در شب‌های جمعه، صوفیان و دراویش در این مکان دور هم جمع می‌شدند. همچنین سران دولتی برای تماشای مسابقات گوی و چوگان در این ایوان به نظاره می‌نشستند. طبقات اول و دوم نیز هر کدام یک سالن بزرگ دارند که در مرکز واقع شده است و اطرافش را چند اتاق کوچک در بر گرفته‌اند.
متأسفانه این اثر تاریخی از زمانی که دورۀ صفویه شکوه و قدرتش را از دست داد لطمات بسیاری دیده است. تزئینات عمارت در خیلی از بخش‌ها از بین رفته‌اند و جلا و درخشش سابق را ندارند. البته که گذشت زمان نیز در این امر بی اثر نبوده است. اما به هر حال علی رغم این امر هنوز همچنان عمارت عالی قاپو یک شاهکار معماری شمرده می‌شود و تحسین و ستایش باردیدکنندگان را برمی‌انگیزد.
سر در قیصریه
سر در قیصریه بنایی تاریخی است که در دوره صفویه ساخته شده است. درب ورودی اصلی بازار اصفهان در میدان نقش جهان قرار گرفته است. این اثر تاریخی در ۱۵ دی ماه ۱۳۱۰ با شمارهٔ ثبت ۱۰۳ به‌عنوان یکی از آثار ملی ایران به ثبت رسیده است.
سر در بازار قیصریه در سمت شمالی میدان نقش جهان قرار گرفته است. برای ساخت این سر در ۱۸ سال زمان صرف شده است. در واقع ساخت این سر در از سال ۱۰۱۱هجری قمری تا سال ۱۰۲۹ به طول انجامیده است. این سر در نمایان‌گر یکی از ارزشمندترین نقاشی‌های مربوط به دورۀ صفویه است. سر در بازار قیصریه درست در مقابل سر در مسجد جامع عباسی در میدان نقش جهان واقع شده است. این سر در قوسی شکل است و با کاشی‌کاری و نقاشی تزیین شده است. این سر در ورودی بازار قیصریه شمرده می‌شود. این سر در، در زمان صفویه، میدان کهنۀ شهر را به میدان جدید شهر متصل می‌کرده است.
پ.ن ۱: در آن زمان میدان نقش جهان، میدان جدید به شمار می‌آمده است. امروزه این میدان یک میدان تاریخی شناخته می‌شود. در واقع گذر زمان و ماندگاری است که بیش از پیش به ارزش آثار اضافه می‌کند.
پ.ن ۲: میدان کهنۀ شهر به واسطۀ بازار قیصریه به میدان جدید مرتبط می‌شده است. در واقع بازار قیصریه دو ورودی داشته است، یک ورودی در میدان کهنه و یک ورودی در میدان جدید قرار داشته است.
بازار قیصریه اصفهان
بازار قیصریۀ اصفهان یکی دیگر از جاهای دیدنی و جذاب نصف جهان به شمار می‌رود. این بازار سن و سال دار که قرن‌هاست در اصفهان جا خوش کرده و گردشگران بسیاری را از اقصا نقاط ایران به خود جذب است همچنان پایدار و برقرار است و همچنان زیباست. حتی امروزه هم خیلی از گردشگران در سفر به نصف جهان دل‌نواز از بازار قیصریه دیدن می‌کنند و از تماشا و خریداری اجناس و کالاهایی که در آن به فروش می‌رسد، که اغلب هم از صنایع دستی نفیس به شمار می‌روند، لذت می‌برند. میزبون پس از گردش در میدان نقش جهان به همراه گردشگران مشتاق پا به داخل بازار می‌گذارد. شما هم با میزبون همراه باشید تا بیشتر در مورد بازار قدیمی و اصیل قیصریه بخوانید.
در بازار قیصریه
بازار قیصریه همان طور که اشاره شد از قدیمی‌ترین بازارهای نصف جهان محسوب می‌شود، اما این کافی نیست لازم است اضافه کنم که بازار قیصریه از قدیمی‌ترین و اصیل‌ترین بازارهای ایران است. این بازار اصیل و قدیم و کهن بهترین بازار برای خرید صنایع دستی به شمار می‌رود. هر قدمی که در این بازار بردارید با یک شگفتی تازه روبه‌رو خواهید شد. انواع و اقسام هنرهای دستی از قبیل قلم‌زنی، خاتم‌کاری، معرق‌های زیبا، همه و همه در این بازار در معرض فروش قرار گرفته‌اند.
جالب است بدانید که بازار قیصریه در زمان صفویان از مجلل‌ترین و باشکوه‌ترین بازارهای دوران بوده است. البته در عصر ما هم بازار قیصریه شکوه و جلالی وصف‌ناپذیر دارد. در واقع بهتر است بگویم این بازار توانسته است شکوه و جلال خود را در گذر سال‌ها همچنان حفظ کند.
بازار قیصریه چندین کیلومتر طول دارد. این بازار دل‌نواز از سر در قیصریه در میدان نقش جهان شروع می‌شود و در ادامه به بازارهایی دیگر از قبیل بازار چیت‌سازها و بعد از آن بازار دارالشفا می‌رسد. در هر بخش از این بازار سر پوشیده و بلند قامت نوع خاصی از کالاها به فروش می‌رسد و البته در کنار فروش اجناس و کالاهای بسیار در بخش‌هایی از این بازار کارگاه‌های تولیدی نیز فعالیت می‌کنند.
قدمت بازار قیصریه در نصف جهان
امروز که اهالی میزبون و همراهان مهربانش به گشت و گذار مجازی در بازار قیصریه می‌پردازند، ۴۰۰ سال از احداث این بازار می‌گذرد. شاید جالب باشد بدانید که در همان ۴۰۰ سال پیش نیز همین کالاهایی در این بازار به فروش می‌رسیده است که امروزه در معرض فروش قرار دارند. این همه ماندگاری شگفت‌انگیز نیست!
در ضمن نه فقط کالاها که بنا نیز پایدار و ماندگار بوده است. از ماندگاری مهمتر اینکه همچنان محبوب گردشگران و اهالی نصف جهان شمرده شده است. بنابراین می‌توان گفت معماران این بنا با به یادگار گذاشتن این بنا تا امروز توانسته‌اند ۴۰۰ سال زنده بمانند و به حتم قرن‌ها و قرن‌ها زنده خواهند بود و می‌توان گفت این معماران با ساخت این بنا جاودانه شده‌اند.
جزئیات بیشتر در مورد بازار قیصریه
همان طور که از گشت و گذار در میدان نقش جهان سابق یا میدان امام در دورۀ ما دریافتیم، این بازار مجلل و باشکوه ۴۰۰ ساله در ضلع شمالی میدان نقش جهان واقع شده است. جالب است بدانید سراسر این بازار با نقش و نگارهای خاص و اصیل دورۀ صفویه مزین شده است. از سر در بازار تا انتهای بازار تمامش با نگاره‌های هنرمندان اصیل و خلاق منقش و مزین است.
برای اثبات این ادعا می‌توانید به بازار قیصریه بروید ابتدا در کنار سر در بازار قیصریه بایستید و نقش و نگارهای سر در را خوب برانداز کنید. نگاره‌های نگاشته بر سر در را با دقت تمام ببینید نگران نباشید کنجکاوی در این مورد قابل ستایش است به هیچ وجه نکوهیده نخواهد بود. شاید حالا پس از ۴۰۰ سال اندکی از جلا و درخشش نگاره‌ها کاسته شده باشد اما به حتم از ارزش نگاره‌ها حتی ذره‌ای کم نشده است.
بازار قیصریه در میان سال‌های ۱۰۱۱ تا ۱۰۲۹ هجری قمری ساخته شده است. این بازار یکی از شاهکارهای دوران صفویه به شمار می‌رود و از پس سال‌ها حتی همین حالا اثری که در رتبه‌ای بالاتر از این بازار قرار بگیرد وجود ندارد.
قیصریه
نکتۀ جالبی که بد نیست در مورد این بازار بدانید معنای قیصریه است. قیصریه به معنای راستۀ بازاری است که در آن کالاهای سبک و گران‌قیمت به فروش می‌رسد. بر این اساس می‌توان گفت نام بازار قیصریه با کاربری آن کاملاً تناسب دارد. در گذشته بازرگانان مرفه که توان مال بسیاری داشتند کالاهای این بازار را تأمین می‌کردند و بهترین و گران‌ترین اجناس را در این بازار در معرض فروش قرار می‌دادند.
بازار قیصریه بهترین بازار برای خرید سوغات
اگر به صنایع دستی اصیل نصف جهان علاقه دارید و اگر برای شما کیفیت کالا اهمیت خاصی دارد برای خرید صنایع دستی این شهر بی‌مثال بدون تردید به بازار قیصریه بروید. بهترین صنایع دستی و زیباترین و نفیس‌ترین کالاها در این بازار در معرض فروش قرار داده شده است. این اجناس نفیس هستند و به حتم به تبع نفیس‌بودن گران نیز خواهند بود اما شک نداشته باشید که این صنایع نفیس دستی بسیار ارزشمند هستند و می‌توان گفت قیمتی که دارند در مقابل ارزشی که دارند بسیار اندک خواهد بود.
در ضمن برای عزیزترین عزیزان خود از میان این اجناس نفیس کالایی را انتخاب کنید و به عنوان سوغات هدیه بدهید. هدیه دادن دوستی و الفت را عمیق می‌کند. به علاوه چه زیباتر و باشکوه‌تر از اینکه در بازار زیبا و دیدنی و چشم‌نواز قیصریه شما به یاد عزیزترین عزیزان خود باشید آن هم با آن همه زیبایی و جاذبه‌ای که این بازار دارد.
معماری بازار قیصریه اصفهان
بازار قیصریه نه تنها قدیمی‌ترین بازار نصف جهان است و نه تنها قدیمی‌ترین ایران است که از قدیمی‌ترین و زباترین بازارهای دنیا نیز محسوب می‌شود. این درجه و مرتبه به حتم دلیلی قاطع و علتی مقبول خواهد داشت. این دلیل قاطع معماری بی‌نظیر این بازار است.
در مرکز این بازار یک فضای باز گنبدی شکل وجود دارد. این گنبد که بر فراز این فضای باز قرار گرفته است شهرۀ عام و خاص است.
در غرب بازار کاروانسرایی جا خوش کرده است. این کاروانسرای زیبا و چشم‌نواز دو طبقه دارد. در مجموع در دو طبقۀ این کاروانسرا ۱۴۸ حجره وجود دارد.
در شرق بازار بزرگ و اصیل قیصریۀ نصف جهان یک ضرابخانه دیده می‌شود. این ضرابخانه که در گذشته در آن سکه ضرب می‌کرده‌اند، در روزگار ما به یک تجارتخانه تبدیل شده است. در این تجارتخانه اجناس مختلفی نظیر انواع و اقسام پارچه‌های زیبا از جمله ابریشم و حریر و مخمل و دیگر انواع پارچه و همچنین انواع و اقسام قلم‌کاری‌ها به فروش می‌سد.
مسجد امام در میدان نقش جهان
مسجد بزرگی و محبوبی که در میدان نقش جهان و درست روبه‌روی بازار قیصریه وقع شده است در طول تاریخ با نام‌های مسجد شاه، مسجد جامع، مسجد سلطانی و مسجد امام شناخته شده است. این مسجد بزرگ و مجلل از ساخته‌های دوران پرشکوه صفوی است. این بنا یکی از مهمترین بناهای معماری ایران زمین محسوب می‌گردد. این مسجد باشکوه در قرن یازدهم هجری ساخته شده است و کاشی‌کاری‌های به کار رفته در آن بی‌رقیب هستند. این بنای شکیل در تاریخ ۱۵ دی ماه سال ۱۳۱۰ با شمارۀ ثبت ۱۰۷ به عنوان یکی از آثار ملی ایران به ثبت رسیده است.
موقعیت جغرافیایی
مسجد امام یا مسجد سلطنتی یا مسجد جامع عباسی در ضلع جنوبی میدان نقش جهان قرار گرفته است. این مسجد در محدودۀ دولتخانۀ صفوی قرار دارد. این مسجد بزرگ که پذیرای افراد بسیار زیادی بوده و هست، چند ورودی دارد. لازم است بدانید که ورودی اصلی مسجد در ضلع جنوبی میدان نقش جهان واقع است و سایر ورودی‌ها در محله‌های اطراف مسجد قرار دارند. در واقع مردم از محله‌های مختلف به شیوه‌های متفاوت می‌توانسته‌اند به مسجد وارد شوند. یک ورودی در خیابان استانداری، یک ورودی دیگر در کوچه‌های عمود، یک ورودی از خیابان‌های حافظ و سپه وجود دارد.
پ.ن: این امر توجه دولت صفویان به مساجد و ادای فرایض را نشان می‌دهد.
پیشینۀ مسجد جامع عباسی
مسجد جامع عباسی بزرگترین و زیباترین مسجد ساخته شده در اصفهان در دوران حکومت صویان به شمار می‌رود.
ماجرای ساخت مسجد جامع عباسی
شاه عباس اول در بیست و چهارمین سال فرمان‌روایی خود یعنی در سال ۱۰۲۰ هجری قمری، برای ساخت مسجدی بزرگ و زیبا فرمان صادر کرد. در همان سال ساخت مسجد آغاز شد. اما از آنجایی که زیبایی و درخشش میدان نقش جهان برای شاه عباس اهمیت بسیاری داشت در حالی‌که هنوز پی‌ریزی تمام بخش‌های مسجد کامل نشده بود سر در نفیس کاشی‌کاری و معرق‌کاری مسجد تکمیل شده بود. تکمیل‌شدن تزئینات سر در مسجد مصادف است با سال ۲۰۲۵ هجری قمری.
پ.ن: اگر دقت کرده باشید در روزگار ما هم پیش از تکمیل شدن بنا نمای ساختمان به اتمام می‌رسد. در واقع نما و تزئینات هر بنا در اولویت قرار دارد زیرا بر زیبایی شهر و محیط اطرافش تأثیرگذار خواهد بود.
این مسجد در طول تاریخ هم مورد مرمت و بازسازی قرار گرفته است و هم بخش‌هایی به آن اضافه شده‌اند. آخرین تاریخ‌هایی که بر این مسجد حک شده عبارتند از: سال ۱۰۷۷ هجری قمری که مصادف با آخرین سال سلطنت شاه عباس دوم است و سال ۱۰۷۸ هجری قمری که مصادف است با اولین سال سلطنت شاه سلیمان. همچنین سال ۱۰۹۵ هجری قمری که نمایان‌گر تکمیل‌شدن تزئینات و ساخت کامل بخش‌های مختلف مسجد به دست جانشینان شاه عباس اول است. بر این اساس می‌توان گفت ساخت و تکمیل این مسجد ۷۵ سال به طول انجامیده است.
نام مسجد
آن طور که از کتیبۀ سر در مسجد برمی‌آید این مسجد، مسجد جامع نامیده شده است. کتیبۀ مذکور مربوط است به سال ۱۰۲۵ هجری قمری، یعنی هم‌زمان با تکمیل‌شدن کاشی‌کاری‌ها و معرق‌کاری‌های سر در مسجد. در این تاریخ شاه عباس اول که فرمان ساخت این مسجد را صادر کرده، زنده بوده و حضور داشته است. بنابراین نام مسجد جامع اصلی‌ترین نام برای این مسجد خواهد بود. همچنین در کتیبه ذگر شده است که شاه عباس این مسجد را با مال خاص خود شاخته و ثواب ساخت این مسجد را به روح جد خود شاه طهماسب صفوی هدیه کرده است. در کتاب‌های تاریخی موثق عهد صفوی از جمله کتاب عالم آرای عباسی و همچنین کتاب وقایع السنین و الاعوام نیز از این مسجد با نام مسجد جامع عباسی و مسجد جامع جدید عباسی یاد شده است.
پ.ن.۱: علاوه بر کتیبه‌ای که نام مسجد و دیگر اطلاعات را بیان می‌دارد، کتیبه‌ای دیگر در زیر آن وجود دارد که در آن با خط خوش محمدرضا امامی از مهندس معمار مسجد جامع جدید اصفهان یعنی استاد علی اکبر اصفهانی و مهندس ناظر بنا یعنی محب علی بیک الله تجلیل شده است.
پ.ن.۲: در آن زمان مسجد جامع دیگری در اصفهان وجود داشته است به آن مسجد دیگر که قدیمی بوده است مسجد جامع عتیق می‌گفته‌اند و به این مسجد که در آن دوران به تازگی ساخته شده بوده است مسجد جامع جدید می‌گفته‌اند.
پ.ن.۳: کتیبه‌های موجود در مسجد جامع عباسی در نقش و نگار و رنگ و جلا ممتاز و بی‌رقیب شمرده می‌شوند. این کتیبه‌ها عمدتاً با کاشی‌های خشت هفت رنگ و معرق‌های ظریف مزیّن شده‌اند. نگاشته‌های کتیبه‌ها نیز به خط خطاطان معروف دورۀ صفوی یعنی علیرضا عباسی، عبدالباقی تبریزی، محمدرضا امامی و محمدصالح امامی است.
اهمیت مسجد جامع در هر شهر
دین و اِلِمان‌های دینی از مهمترین اِلِمان و نشانه‌های هر کشوری شمرده می‌شود. ایران زمین پس از ورود اسلام به ایران اسلامی تبدیل شد. به این ترتیب آتشکده‌ها که مظهر آیین زردشتی بودند به حاشیه رانده شدند و مساجد که مظهر دین اسلام بودند از اهمیت بسزایی برخوردار شدند. بر این اساس از پس از ورود اسلام به ایران در هر شهر یک مسجد بزرگ بنا شد. سایر عناصر شهری نیز در حول مسجد ساخته شدند. در واقع مسجد جامع یا بزرگترین مسجد هر شهر همچون یک مرکز برای شهر عمل می‌کند که سایر عناصر شهری در سایۀ آن واقع شده‌اند.
ورود به مسجد جامع عباسی
مسجد جامع عباسی نیز از این قاعده مستثنی نیست. این مسجد در دورۀ صفویه از اهمیت بسیار ویژه‌ای برخوردار بوده است.(گرچه که امروزه نیز از اهمیت قابل توجهی برخوردار است.) این مسجد دقیقاً رو به قبله ساخته شده است درست برعکس مسجد شیخ لطف الله که شیخ بهایی برای تنظیم قبلۀ آن از خلاقیت و هوش و هنر خود بهره برده است. البته معمار مسجد جامع نیز شیخ بهایی بوده و برای زاویۀ قبلۀ این مسجد هنرنمایی کرده است. در واقع می‌توان گفت رو به قبله‌بودن مسجد جامع را مدیون خلاقیت، علم و هوش و هنر شیخ بهایی هستیم. چون میدان نقش جهان در کل رو به جنوب غرب دارد. معمار توانمند ایوان جنوبی مسجد را در پشت هشتی به گونه‌ای طراحی کرده است که از هشتی میان‌سرای مسجد دیده می‌شود ولی راهی برای ورود مستقیم به آن وجود ندارد. برای ورود به میان‌سرا لازم است ابتدا وارد ایوان شویم، در ایوان دو دالان به چشم می‌خورد با عبور از یکی از این دو دالان به میان‌سرا خواهیم رسید. یکی از این دو دالان طویل‌تر است. در پشت این دالان طویل‌تر آبریزگاه و وضوخانه واقع شده است.
پ.ن: آنچه بزرگان را از سایرین متمایز می‌کند توجه به ظرایف است.
باگذر از ورودی و عبور از هشتی و گذر از دالان‌های پیچ در پیچ در نهایت به صحن مسجد وارد خواهیم شد. زمانی که در صحن ایستاده باشیم رو به قبله قرار داریم.
ورودی اصلی در ضلع جنوبی میدان نقش جهان
همان طور که پیش از این ذکر شد، مسجد جامع عباسی چند ورودی دارد. اما اشاره شد که ورودی اصلی در ضلع جنوبی میدان نقش جهان واقع است. این ورودی اصلی بر طاق خود مقرنسی پر نقش و نگار و بی‌همتا دارد. این مقرنس از نقره و طلا پوشیده شده است. همچنین ابیاتی با خط نستعلیق بر آن نگاشته شده و تاریخ تکمیل سر در در آن درج گردیده است. بر اساس این تاریخ زمان نصب این مقرنس به شاه صفی جانشین شاه عباس اول یعنی سال‌های ۱۰۲۸ تا ۱۰۵۲ نسبت داده شده است.
مسجدی چهار ایوانی
مسجد جامع اصفهان یک مسجد چهار ایوانی محسوب می‌گردد. زیرا، اول اینکه میان‌سرای مسجد شش گوشه و منتظم است. دیگر اینکه در سمت جنوب شرق و در سمت جنوب غربی صحن مسجد دو مدرسه وجود دارد. یکی از این مدارس ناصری و دیگری سلیمانیه خوانده می‌شوند. آن طور که در منابع ذکر شده است مدرسۀ ناصری به فرمان ناصرالدین شاه و مدرسۀ سلیمانیه به فرمان شاه سلیمان تعمیر و مرمت شده‌اند.
از دیگر نشانه‌های حضور شیخ بهایی
در مدرسه‌ای که در سمت جنوب غربی صحن مسجد واقع شده است یک قطعه سنگ ساده به عنوان یک شاخص در نقطه‌ای خاص قرار گرفته است. این سنگ در تمام فصول ظهر حقیقی اصفهان را نمایش می‌دهد. این سنگ به قطع و یقین زیباترین و دیدنی‌ترین شیئی است که از شیخ بهایی بزرگ و دانشمند برای ما ایرانیان به یادگار باقی مانده است.
این سنگ که شاخص زمان است در سطح فوقانی خود به شکل یک مثلث قائم‌الزاویه تراش خورده است. وتر مثلث در سمتی قرار دارد که ظهر را مشخص می‌کند. یک ضلع دیگر مثلث که در مجاورت وتر قرار دارد به دیوار متصل شده است. ضلع دیگر مثلث قبله را مشخص می‌کند.
گنبد مسجد
گنبد مسجد که از فاصله‌های دور هم قابل رئویت است از دو پوستۀ جدا از هم تشکیل شده است. دهانۀ این گنبد تقریباً حدود ۲۰ متر است. به همین دلیل این گنبد را از مهمترین گنبدهای دو پوسته‌ای دانسته‌اند. فضای بین دو پوسته را با چوب‌بست‌هایی پر کرده‌اند. پوستۀ داخلی که آهیانه نامیده می‌شود گنبد سبویی است. پوستۀ خارجی گنبد ناری است. استاد فریدون نایینی معمار گنبد بوده‌اند.
پ.ن: آهیانه به معنای جمجمه است. این واژه در معماری اصزلاحی است که به گنبد داخلی در گنبدهای دو پوسته‌ای اطلاق می‌گردد.
ویژگی شاخص گنبد مسجد جامع عباسی انعکاس صوت در مرکز گنبد بزرگ جنوبی آن است. این گنبد به حق عظیم و شگفت و شگرف از سطح زمین ۵۲ متر ارتفاع دارد. این گنبد از مناره‌ها چند متر بلندتر است. مناره‌ها ۴۸ متر ارتفاع دارند. همچنین ارتفاع مناره‌های سر در مسجد در میدان نقش جهان ۴۲ متر است.
از دیگر ویژگی‌های منحصر به فرد این مسجد وجود قطعات بزرگ سنگ‌های مرمر یکپارچه و سنگاب‌های نفیس است.
پ.ن: بر سنگاب نفیس شبستان غربی گنبد تاریخ ۱۰۹۵ درج شده است.
کاشی‌کاری‌های سر در مسجد
زیباترین کاشی‌کاری‌های مسجد سر در آن را زینت داده‌اند. کاشی‌های هفت رنگ با معرق‌هایی ظریف در کنار هم قرار گرفته و نگارهای بی‌مثال ترتیب داده‌اند.
مسجد جامع عباسی؛ شاهکار معماری
مسجد جامع عباسی به حق یکی از شاهکارهای معماری دوران صفویه است. در سراسر این مسجد هر آنچه ببینید زیبایی و هنر و ابتکار است. منبر این مسجد تماماً از سنگ سماق ساخته شده است. این منبر ۱۴ پله دارد و پلۀ چهاردهم آن از همۀ پله‌ها پهن‌تر و جایگاه نشستن واعظ است. در سفر به اصفهان، دیدار از این آثار بی‌مثال را از دست ندهید. در ضمن فراموش نکنیم همان طور که پیشینیان این بناهای تاریخی را حفظ کردند و برای ما به یادگار گذاشتند بر ما واجب است که این میراث گران‌بها را حفظ کنیم و برای آیندگان باقی بگذاریم. در واقع ما یک حلقۀ واسطه هستیم اگر وساطت خود را درست و دقیق به انجام نرسانیم گنجینه‌ای که گذشتگان بر جای گذاشته‌اند را از بین خواهیم برد. این اتفاق جبران‌ناپذیر است. چون برگشت به گذشته امکان‌پذیر نیست.
البته و صد البته که نقش گردشگران در حفاظت از آثار و ابنیۀ تاریخی را نمی‌توان نادیده گرفت. زیرا هر شهر و هر بنا که مورد توجه گردشگران قرار بگیرد مورد توجه و رسیدگی نیز قرار خواهد گرفت و شکوه و جلالش حفظ خواهد شد. به محض اینکه گردشگران از شهری یا بنایی روی برگردانند شکوه و جلال نیز از آن شهر و آن بنا رخت بر خواهد بست. به همین دلیل میزبون برای سهولت هرچه بیشتر سفر و گردشگری از خلاقیت و ابتکار بهره می‌گیرد تا ایران زیبا جاویدان بدرخشد و همیشه مانا باشد.
پ.ن: شهر ناب و تماشایی اصفهان مظهر شکوه تاریخ ایران زمین به شمار می‌رود. مخصوصاً عصر و دورۀ صفویان در این شهر بی‌نظیر همچنان زنده است و می‌توان گفت نفس می‌کشد. شاید به این دلیل که آثار تاریخی و ابنیۀ به یادگار باقی مانده از این دوران درست مثل عصری که در آن ساخته شدند از جلا و درخششی مسحورکننده برخوردارند و چشم‌ها را به خود خیره می‌کنند.
ما مردم ایران زمین، حضور این فضای تاریخی حیرت‌برانگیز را نه تنها مدیون ظرافت و هنر تحسین‌برانگیز معماران ماهر و زبردست دورۀ صفویه و حتی قاجار هستیم بلکه مدیون مردم اصیل شهر اصفهان نیز خواهیم بود. چون اهمیت نگهداری از آثار تاریخی به اندازۀ ساختِ آثارِ قابلِ تقدیر؛ شاید هم بیشتر؛ ارزشمند خواهد بود. بدون شک نگهداری از آثار تاریخی، مستلزم صرف هزینه و از آن مهمتر عشق‌ورزیدن به آن است.
کاملاً آشکار است که زمان و هزینه در موقعیتی صرف امری می‌شوند که پای عشق و علاقه در میان باشد. بر این اساس می‌توان گفت که تمام مردم شریف شهر اصفهان، این نصف جهان زیبا و باشکوه، به فرهنگ، تاریخ و تمدن ایران زمین عمیقاً عشق می‌ورزند و به همین دلیل اینچنین درخشان از آثار منحصر به فرد به یادگار باقی مانده از دوران مختلف تاریخی پاسداری و حفاظت می‌کنند.
این مردم عزیز همان طور که به تاریخ، فرهنگ و تمدن ایران زمین عشق می‌ورزند، مهربان و خونگرم نیز هستند و عشق به مردم ایران زمین را در قالب مهمان‌نوازی ابراز می‌کنند. شک نداشته باشید که در سفر به اصفهان زیبا، این نصف جهان حیرت‌برانگیز و تماشایی، مهربان‌ترین میزبانان عالم را ملاقات خواهید کرد. به این ترتیب شاید بهتر باشد همین حالا قبل از قدم‌گذاشتن در راه سفر به شهر اصفهان، تعداد روزهای اقامت خودتان را افزایش دهید و به زمان بیشتری برای سپری‌کردن در کوچه‌ها و خیابان‌های اصفهان دلبرانه فکر کنید.
سفر به اصفهان
اصفهان شهری که سال‌ها پایتخت ایران زمین بوده است. شهری که مهد افراد سیاسی و علمی بسیار بزرگی در تاریخ ایران بوده است. هر گوشه از این شهر شگفتی است که می‌توان روزها در مورد آن صبحت کرد. آثار تاریخی گسترده و عظیم این شهر با فرهنگ مردم درآمیخته‌اند به طوری که به هرگوشه از خانه‌ها و بازار می‌نگرید تاریخ غنی این شهر را می‌بینید. جاهای دیدنی اصفهان تنها به این موارد ختم نمی‌شوند. این شهر روزگاران تلخ و شیرین بسیاری را پشت سر گذاشته و توانسته اکنون همچون برگ‌های زنده تاریخ برای ما باشد. سفر به این شهر رویایی نه تنها شما را با بخش بزرگی از فرهنگ و هنر ایران زمین آشنا می‌کند، بلکه با گذر از جاهای دیدنی اصفهان هیجان و احساس غروری را تجربه می‌کنید که تا سال‌ها در مورد آن تعریف خواهید کرد.
در سفر به این شهر تاریخی پر جاذبه میزبون مثل همیشه با شما خواهد بود. با اجاره روزانه آپارتمان در اصفهان در کمال آرامش و آسایش بهترین روزهای خدا را در این شهر با شکوه سپری کنید. آثار تاریخی بی‌مثالش را با دقت و از نزدیک ببینید. از عکس گرفتن از این بناها غفلت نکنید. شاید روزی بنابر دلایلی چه طبیعی و چه انسانی این ابنیه تهدید به نابودی شوند اگر عکس‌های مناسبی از ابنیه داشته باشیم امکان بازسازی و مرمت راحت‌تر خواهد بود. به علاوه عکس‌ها یا نوشته‌های مکتوب نیز راهی برای رساندن اخبار امروز به آیندگان هستند.
[…] است. شما می‌توانید در کنار بازدید از سایر اماکن دیدنی اصفهان زیبا از آرامگاه صائب نیز دیدن […]
[…] از این نمایشگاه‌ها، نمایشگاه گل و گیاه در باغ گل‌های اصفهان است که هر ساله جشن ملی گل در آن برگزار می‌شود و […]
[…] سوئیت مبله در اصفهان در کمال آرامش با فراغ خاطر به میدان نقش جهان بروید و این آثار گران بها را تفرج […]