ماخونیک یک روستای شگفت انگیز است. این روستای شگفت در استان خراسان جنوبی واقع شده است. در واقع اگر بخواهم دقیق‌تر آدرس این روستا را ذکر کنم باید بگویم این روستای شگفت در دهستان دُرُح در شهرستان سر بیشه در استان خراسان جنوبی واقع است و با افغانستان فاصلۀ زیادی ندارد. بر اساس سرشماری انجام شده توسط مرکز آمار ایران در سال ۱۳۹۰ این روستا ۷۳۹ نفر معادل ۱۶۴ خانوار جمعیت داشته است. در این متن میزبون بر آن است تا از راز یکی از هفت روستای شگفت جهان پرده بردارد.
ویژگی‌ها روستای ماخونیک
علت شهرت ماخونیک چیست؟
مردم ماخونیک
روستای ماخونیک یکی از هفت روستای شگفت‌انگیز جهان است. این روستا به سرزمین لی‌لی‌پوت‌ها شهرت دارد. البته که این تنها یک نام نیست و هر نامی بی علت نیست. این روستا جذابیت‌های حیرت‌انگیزی دارد که قابلیت داشتن چنین نامی را به آن می‌بخشد.
خانه‌های ماخونیک
یکی از دلایل یا نشانه‌های شگفت خانه‌های این روستا است. بافت مسکونی روستا در دامنۀ کوه قرار گرفته است. خانه‌ها در گودی زمین و به طور فشرده در کنار هم ساخته شده‌اند. کف خانه‌ها در حدود یک متر از سطح زمین پایین‌تر است و هر خانه یک در کوتاه چوبی دارد. در واقع اهالی این روستا خانه‌هاشان را در دل زمین ساخته‌اند نه روی زمین.
این درهای چوبی به قدری کوتاه و کوچک هستند که برای ورود به خانه باید دولا شد و به زحمت وارد خانه شد. پس از عبور از درگاه با عبور از یکی دو پله به خانه می‌رسید. لازم به ذکر است که در گذشته کوچک بودن درگاه ورودی به منظور حفاظت بیشتر و ایجاد امنیت و جلوگیری از ورود افراد بیگانه مورد استفاده قرار می‌گرفته است. در کاروانسراهای قدیمی نیز چنین معماری دیده می‌شود.
شاید مردم این روستا زمانی که خانه و کاشانۀ خود را رها کرده‌اند و به این منطقه پناه آورده‌اند به سختی از ورود بیگانگان هراس داشته‌اند و شاید به همین علت خانه‌های خود را در دل زمین ساخته‌اند و درگاه‌هایی کوچک برای آن تعبیه کرده‌اند که ترس و اضطراب خود را تسلی بخشند.
در این روستا هر خانه دارای فضاهایی همچون کندیک Kandik است از این فضا به عنوان مخزن نگهداری گندم و جو استفاده می‌شود. وسیلۀ دیگر هر خانه کرشک Koresk است. کرشک اجاق گلی است که برای طبخ غذا از آن استفاده می‌شود. دارایی دیگر هر خانه طاق و طاقچه است. این خانه‌ها همه تنها از سنگ و چوب و هیزم ساخته شده‌اند.
رسم و رسومات در ماخونیک
جاذبه های فرهنگی این روستا بی شمارند. جاذبه‌های فرهنگی خاص و بی نظیر این روستا که حکایت از تاریخ و سرگذشت این خاک نیز دارند عبارتند از: مراسم عروسی و نامزدی، مراسم ماه رمضان و عید فطر و عید قربان، مراسم باران خواهی و همچنین انواع خوراک و غذاهای سنتی و پوشاک محلی منطقه.
امروزه این روستا از لحاظ گردشگری بسیار جذاب است و هر ساله گردشگران بسیاری را میزبان است. ماخونیک از روستاهای هدف گردشگری خراسان جنوبی به شمار می رود.
جغرافیا
از این روستای ایرانی تا کشور دوست و همسایه یعنی افغانستان تنها نیم ساعت فاصله است. مردم روستای ماخونیک اصالتاً افغان هستند. این مردم مهربان و دوست داشتنی چند قرن پیش از کشور خود یعنی افغانستان مهاجرت کرده و این روستا را به عنوان محل زندگی خود انتخاب کرده‌اند. این روستای عجیب و شگفت در فاصله ۷۸ کیلومتری شرقی شهر سر بیشه در مسیر جاده سر بیشه به روستای دُرُح قرار دارد
ماخونیک در اصل یک جلگه است که از ۱۲ آبادی تشکیل شده است. این روستاها عبارتند از: ماخونیک Maxonic، کفاز Kefaz، چاپنسر Japansar، توتک Tutak، سفال بند Sefalband، سولابست Sulabest، لجونگ (سفلی و علیا) lejong، کلاته بلوچ Kelate baluj، دامدامه Damdame و میش نو Misnow، خارستو Xayestu و جلارو Jelaro. در بین این ۱۲ آبادی روستای ماخونیک از همه بزرگ‌تر است.
چرا ماخونیک؟!
در مورد اینکه چرا این نام به این روستا اختصاص یافته است اتفاق نظر وجود ندارد و اقوال متفاوتی ذکر شده است. از جمله اینکه در برخی اسناد قدیمی که تاریخ نگارش آن‌ها به ۳۰۰ سال قبل برمی‌گردد، آمده است نام این روستا مادخنیک ذکر شده است. دلیل هم که برای آوردن این نام ذکر کرده‌اند این است که می‌گویند در گذشته عده‌ای مأموران دولتی به این روستا آمده‌اند، اهالی به گرمی از آن‌ها استقبال نکرده‌اند به علت برخورد سرد اهالی مهمانان دولتی چنین نامی برای آن روستا انتخاب کرده‌اند.
اما برخی دیگر می‌گویند به دلیل اینکه شکافی در کوه نزدیک روستا وجود دارد، در گذشته به آنجا ماده ماخونیک گفته می‌شده که به مرور زمان به ماخونیک تغییر نام یافته است.
آثار تاریخی
این روستای شگفت انگیز از داشتن آثار تاریخی پر جاذبه نیز بی نصیب نیست. گفتنی است که سنگ سیاه (سنگ نگاره) ماخونیک، بنای برج و قلعه، برج گل انجیر، منزل سرگردونی، نادر مرده از جمله آثار تاریخی این روستا هستند.
سفر به ماخونیک
روستای ماخونیک با سرگذشتی که داشته است حرف‌های بسیاری برای گفتن دارد و قصه‌های جالبی برای شنیدن. سفر به چنین روستایی گذشته از یک تفریح و آب و هوا عوض کردن می‌تواند در نوع نگاه ما آدم‌ها به دنیا تفاوت ایجاد کند. خیلی دوست دارم بدانم چرا این آدم‌ها روزی از افغانستان کوچ کردند و در این منطقه ساکن شدند. کدام واقعۀ تاریخی باعث این مهاجرت بود؟ هرگاه قصد سفر به این روستا را داشتید با اجاره خانه چوبی در دل روستا آسایش و آرامش خود را تضمین کنید. فراموش نکنید آفت سفر خستگی است.
