مراسم شب یلدا سال‌ها و سال‌هاست که در ایران زمین برگزار می‌شود و برخلاف بسیاری از آداب و رسوم دیگر، نه تنها کم‌رنگ و بی‌رونق نشده بلکه سال به سال دارد بر رونق و شکوه مراسم آن افزوده می‌شود. مثلاً در سال‌های پیش، شاید یکی دو دهۀ گذشته، بیشتر مراسم شب چله یا یلدا در خانواده‌هایی برگزار می‌شد که عروس و داماد داشتند و تمام افراد خانواده در خانۀ پدری عروس خانم دور هم جمع می‌شدند و به جشن و سرور می‌پرداختند. اما در سال‌های اخیر این مراسم، با شکوهی هرچه بیشتر در تمام خانواده‌ها برگزار می‌شود. میزبون که از صمیم قلب آرزو دارد تاریک‌ترین و طولانی‌ترین شب سال برای تمام مردم ایران زمین و تمام مردم جهان سرشار از بزم و شادی و دورهمی باشد و به قدرِ خورشیدِ درخشان، پر نور و گرم باشد؛ بر آن است که از شب یلدا بنویسد. میزبون از شما یاران جان دعوت می‌کند که تا پایان این مقاله همراهش باشید تا بیشتر از یلدا بخوانید و این شب تاریک و طولانی را بهتر بشناسید. چون با توجه به اینکه اهل کدام شهر و ساکن کدام استان باشید مراسم جشن یلدا را متفاوت تجربه خواهید کرد. این مسأله که شهرها و استان‌های مختلف ایران زمین، این شب تاریک و طولانی را چطور جشن می‌گیرند بسیار جالب به نظر می‌رسد. پس میزبون را مثل همیشه همراه باشید …
برگزاری مراسم شب یلدا همراه با میزبون
از روزگاران گذشته تا به امروز …
سفرۀ شب یلدا
شب یلدا یا جشن یلدا یکی از یادگارهای دوست‌داشتنی ایران باستان به شمار می‌رود. در واقع این جشن عزیز از معدود یادگارهایی است که از ایران باستان تا به امروز باقی مانده است و به عصر و دوران ما رسیده است. در تمام این سال‌ها، یا شاید بهتر باشد بگویم در تمام این قرن‌ها شب یلدا مورد توجه تمام مردم ایران زیبا واقع شده است و هرگز حتی یک سال هم به دست فراموشی سپرده نشده است. شاید بتوان گفت که از این بابت شب یلدا با عید نوروز هم‌گام و هم‌شانه به پیش تاخته‌اند. شاید جالب باشد بدانید که در سایر کشورها نیز شب یلدا مورد توجه قرار می‌گیرد و حتی در این شب بزم و جشن و سرور نیز برپا می‌شود. قطع به یقین در برگزاری مراسم شب یلدا در ایران با سایر کشورها و حتی در نقاط مختلف ایران سربلند تفاوت‌های بسیاری خواهیم یافت. این تفاوت بسیار به تفاوت در سلایق و علایق و حتی شاید موقعیت جغرافیایی و انواع و اقسام موارد مختلف دیگر ارتباط پیدا می‌کند. اما پرسش اساسی این است که:
شب یلدا چه شبی است؟
شب یلدا و زیبایی‌های آن
همیشه شنیده‌ایم که شب یلدا بلندترین و تاریک‌ترین شب سال است. این شب بلند و تاریک، دقیقاً هر سال از سی‌اُمین روز آذر ماه که آخرین روز از فصل پاییز است، شروع می‌شود و تا هنگام طلوع خورشید در اولین روز از اولین ماه در فصل زمستان یعنی یکم دی ماه ادامه پیدا می‌کند. منجمان و ستاره‌شناس‌ها این شب خاص و منحصر به فرد را با نام انقلاب زمستانی معرفی می‌کنند. در واقع این شب بلند، نقطۀ اوجی است برای شب که پس از آن قرار است از بلندای خود به سرازیری بیفتد و هر شب نسبت به شب قبل کوتاه‌تر شود تا در نهایت برسد به کوتاه‌ترین شب سال، یا به قول منجمان و ستاره‌شناس‌ها انقلاب تابستانی و باز دوباره این حلقۀ مکرر را دوباره از سر بگیرد و به این ترتیب ماه‌ها و سال‌ها را بسازد و روزگار را بنویسد.
چرا یلدا؟
شب یلدا و زیبایی‌های آن
واژۀ یلدا در اصل واژه‌ای سریانی است. این واژۀ سریانی، یعنی یلدا به معنای زایش و تولد دوباره است. زبان سریانی زبانی است که مسیحیان با آن سخن می‌گفته‌اند. به طور حتم مهاجرت گروهی از مسیحیان به ایران زمین سبب شده است تعداد بسیاری از واژگان رایج در میان آن‌ها به جامعۀ ایران نیز راه پیدا کند. اما اینکه چرا این نام برای این شب انتخاب شده است از یک سو به معنای این واژۀ سریانی، یعنی زایش و تولد، و از سوی دیگر به نظرات دانشمند ارجمند ایران زمین ابوریحان بیرونی ارتباط پیدا می‌کند. ابوریحان بیرونی بلندترین و تاریک‌ترین شب سال، یا همان انقلاب زمستانی را با نام میلاد اکبر معرفی می‌کند. او این شب را زمان میلاد یا ولادت خورشید می‌داند. خورشیدی که از این پس قرار است هر روز ببالد و زمان بیشتری را به خود اختصاص دهد تا اینکه به انقلاب تابستانی برسد و کسی چه می‌داند شاید انقلاب تابستانی مترادف باش با مرگ خورشید یا دست کم زوال خورشید و ولادت ماه و پس از آن هر شب به مدت شب اضافه شود و اضافه شود تا اینکه به بالاترین حد خود برسد تا دوباره بمیرد و دوباره متولد شود.
قدمت مراسم شب یلدا
شب یلدا و زیبایی‌های آن
از زمان‌های خیلی دور تا به امروز شب یلدا وجود داشته است. جای هیچ شک و گمانی وجود ندارد و به طور قطع می‌توان گفت شب یلدا یادگاری از ایران باستان است و حتی پیش از میلاد مسیح نیز مورد توجه قرار می‌گرفته است. اما اینکه دقیقاً از چه زمانی یلدا به رسمیت شناخته شده است به طور واضح مشخص نیست.
بر اساس سفال‌ها و کتیبه‌هایی که از گذشته‌های خیلی دور به امروز رسیده‌اند، شب یلدا در تمام دوره‌ها جشن گرفته می‌شده است. اما اگر به دنبال عدد و رقم هستید برخی می‌گویند که ردپای این جشن باستانی را حتی تا ۷۰۰۰ سال پیش رصد کرده‌اند. برخی دیگر هم می‌گویند که نشانه‌های حاکی از برگزاری مراسم بلندترین شب سال را تا ۵۰۰۰ سال پیش از میلاد مسیح یافته‌اند. اما اگر به دنبال زمان ورود این جشن آیین در تقویم و گاه‌شماری ایرانی باشیم می‌توان گفت در زمان داریوش اول این مراسم خاص به تقویم رسمی ایرانیان باستان راه یافته است. این تقویم گاه‌شماری ایرانی‌ها، مصری‌ها و بابلی‌ها را در بر می‌گرفته است.
رسم و رسومات ما ایرانی‌ها در شب یلدا
سفرۀ شب یلدا
در گذشته‌های خیلی خیلی دور، زمانی که خبری از صنعت و زندگی ماشینی نبود، زمانی که حتی وسایل گرمایش و سرمایش و پخت و پز و روشنایی در همه زمان و همه مکان این طور راحت و بی‌دردسر در دسترس نبود، مردم جهان یا اگر محدوده را محدودتر کنیم و فقط در مورد خودمان صحبت کنیم، مردم ایران زمین به شرایط آب و هوایی بسیار حساس بودند. چون حیات آن‌ها به طبیعت وابسته بود.
سفرۀ شب یلدا
شغل اصلی مردم در آن دوران خیلی دور بیشتر کشاورزی بود و در کنار کشاورزی شاید وقت‌هایی هم پیش می‌آمد که به شکار می‌پرداختند، که البته شکار و دامداری هم به شرایط آب و هوایی بسیار پیوسته هستند.
میوه‌های یلدایی 
میوه‌های یلدایی
آن وقت‌ها سردخانه‌ای وجود نداشت که محصولات حاصل از کشاورزی را در آن نگهداری کنند تا در سایر فصول سال هم بتوانند از آن محصولات استفاده کنند، یا مثلاً گلخانه‌ای وجود نداشت که حتی در فصل زمستان بتوانند به کشت و کار بپردازند.
خورشید و کشاورزی
پ.ن: البته این را هم بگویم که امر مهم کشاورزی در ایران باستان از شکوه و ارزش بسیار زیادی برخوردار بوده است و شیوه‌های مبتکرانه‌ای در این زمینه مورد استفاده قرار می‌گرفته است که شاید همین حالا هم بد نباشد به گذشته نگاهی بیندازیم و از این شیوه‌ها استفاده کنیم. یکی از این شیوه‌ها، آبیاری منحصر به فرد زمین‌های کشاورزی در ایران باستان است که شاید همین حالا هم حتی برای باغچه‌های خانگی بتوانیم از این شیوه استفاده کنیم. به این ترتیب هم در آب‌رسانی به گیاهان موفق بوده‌ایم و هم در مصرف آب صرفه‌جویی کرده‌ایم. آن هم تنها با قرار دادن یک کوزۀ سفالی در داخل خاک، در کنار ریشۀ گیاه. کوزه با تراوش آرام آرام آب، قطره قطره آب را به گیاه می‌رساند. با استفاده از این شیوه، گیاه هرگز بدون آب باقی نمی‌ماند و آب هرگز هدر نخواهد رفت.
هندوانه میوۀ اصلی سفرۀ شب یلدا
همۀ این‌ها را گفتم که بگویم شروع فصل زمستان برای مردم ایران زمین در عهد باستان برابر بود با سوز و سرمای شدید و بارش بی‌اندازۀ برف و به بیانی دیگر خواب زمین. البته ولادت خورشید نیز نویدی خوش بود برای مردم این سرزمین که پس از این می‌دانستند حالا آرام آرام سردی زمستان خواهد رفت و خورشید دوباره فروزان و درخشان برخواهد گشت و از همه مهمتر اینکه بهار در راه است و بهار نزدیک است.
انار میوۀ شاخص در سفرۀ شب یلدا
به همین دلیل در شب ولادت خورشید در کنار هم جمع می‌شدند و میوه‌هایی سرخ و پر دانه از قبیل انار و هندوانه را بر میان سفره قرار می‌دادند. شب یلدا شب رنگ سرخ است و اگر دقت کرده باشید بیشتر میوه‌ها و خوراکی‌هایی که در این شب در سفرۀ شب یلدا قرار می‌گیرند به رنگ سرخ هستند. در واقع رنگ گرم سرخ و شاید گاهی نارنجی، قرار است سرمای مراسم شب یلدا را به گرمای شادی و حضور افراد خانواده در کنار هم تبدیل کند.
سفرۀ شب یلدا
بیشتر میوه‌هایی که در شب یلدا مهمان خانه‌ها هستند نماد باروری محسوب می‌شوند. در دوران گذشته، زمانی که حیات بسیار وابسته به کشاورزی و رونق محصولات آن بود بزرگترین دعا و خواستۀ مردم رونق کشاورزی و وفور محصولات آن و باردهی زمین بود. در حال حاضر ارزش و اهمیت صنعت کشاورزی خیلی مورد توجه ما قرار نمی‌گیرد چون همۀ ما با کشاورزی آشنا نیستیم و هر آنچه را که نیاز داریم از فروشگاه‌های بزرگ تهیه می‌کنیم. غافل از اینکه این‌ها همان محصولات کشاورزی هستند که در قفسه‌های فروشگاه‌های بزرگ قرار می‌گیرند و اگر آسمان به قدر کافی نبارد و اگر زمین به قدر کافی بار ندهد تمام این قفسه‌ها خالی خواهند شد.
آداب و رسوم دیرینه در شب یلدا
از جمله آداب و رسوم رایجی که در شب یلدا در شهرها و استان‌های مختلف کشور عزیزمان ایران زیبا برگزار می‌شود می‌توان به آتش افروزی، قصه‌گویی و قصه‌خوانی، دورهمی و خوردن میوه و تنقلات و همچنین تفأل بر دیوان حافظ اشاره کرد. در ادامه در مورد هر کدام از این آداب و رسوم بیشتر خواهید خواند.
آتش افروزی در شب یلدا
آتش افروزی در شب یلدا
آتش که به عنوان پاک‌کنندۀ بدی‌ها و پلیدی‌ها شناخته می‌شود از دیرباز در فرهنگ و آداب و رسوم ما ایرانی‌ها حضور داشته است و در مهمترین مراسم اصیل باستانی به چشم دیده می‌شود. در مراسم شب یلدا نیز آتش و آتش افروزی وجود دارد. البته نه تمام شهرها بلکه برخی از شهرها و استان‌ها، در برگزاری مراسم این شب طولانی و تاریک آتش روشن می‌کنند و خنکا و تاریکی این شب را با گرما و نور آتش روشنایی می‌بخشند.
قصه‌گویی و قصه‌خوانی در شب یلدا
قصه‌گویی و قصه‌خوانی در شب یلدا 
قصه‌گویی و قصه‌خوانی در شب یلدا
یکی از عادات ناب ما ایرانی‌ها که از ارزش بسیار بالایی برخوردار است فرهنگ اصیل قصه‌گویی یا حتی قصه‌خوانی است. در گذشته‌های دور، زمانی که هنوز تلویزیون با این وسعت در میان خانواده‌ها رخنه نکرده بود، افراد خانواده در دورهمی‌ها گرد هم جمع می‌شدند و به قصه‌خوانی یا قصه‌گویی می‌پرداختند. هنوز هم شاید باشند مادرها یا مادربزرگ‌هایی که قصه‌های کهن جذابی را در ذهن به یادگار نگه داشته باشند و در چنین شب ارزشمندی بتوانند این قصه‌های قدیمی را بازگو کنند. اما اگر جوان‌ترها هم میل به قصه‌خوانی داشته باشند می‌توانند کتاب‌هایی از افسانه‌های کهن یا حتی قصه‌های شاهنامه را با صدای بلند بخوانند و تمام اهل خانواده را از خوانش خود محظوظ کنند. در زمان‌های گذشته دخترها یا پسرهای کوچکتر هر خانه از روی کتاب‌های قصه می‌خواندند و به این ترتیب یک داستان می‌توانست با قدرت غیر قابل وصف خود تمام اهالی خانه را به خود مجذوب کند. در حال حاضر این وظیفه را تلویزیون بر عهده گرفته است و تماشای یک فیلم یا سریال به صورت خانوادگی در واقع تکرار همان رسم دیرینه به شمار می‌رود. به عبارتی دیگر ارتباط ما با داستان‌ها قطع نشده است بلکه از شکلی به شکلی دیگر تغییر یافته است. اما در شبی زیبا و دل‌انگیز مثل شب یلدا تکرار این رسم قدیمی درست به شیوه‌ای که در گذشته انجام می‌شده است بسیار جذاب و گرمابخش خواهد بود.
بعضی از کتاب‌هایی که برای خوانش در این شب محبوب مناسب به نظر می‌رسند عبارتند از:
- شاهنامه
- افسانه‌های مردم ایران
- سمک عیار
- تاریخ بیهقی
- قصه‌های کلیله و دمنه
- قصه‌های مرزبان نامه
- هزار و یک شب
- قصه‌های مثنوی
تفأل به دیوان حافظ در شب یلدا
تفأل به دیوان حافظ در شب یلدا 
تفأل به دیوان حافظ در شب یلدا
در مراسم شب یلدا هنگامی که تمام اهل خانواده در کنار هم جمع شدید، وقتی زمانی را به گفتگو و صرف تنقلات و شیرینی و میوه‌های سرخ سپری کردید، حتی شاید بعد از اینکه اندکی از شاهنامه را با صدای بلند و رسا خواندید و از بودن در کنار هم به قدر کافی لذت بردید، برای تجربۀ لذت بیشتر دیوان حافظ را بردارید و در مقابل صورت خود نگه دارید. بعد از تمام افراد خانواده بخواهید که با چشم‌های بسته در دل خود نیت کنند، آن وقت بلند بگویید: ای حافظ شیرازی، تو محرم هر رازی، من طالب یک فالم، بر ما نظر اندازی … ؛ سپس یک صفحه از دیوان را باز کنید. اولین شعر در سمت راست صفحه را بلند بخوانید. شعر حافظ سرشار از ایهام و ابهام است و همین ویژگی به شعر حافظ قدرتی منحصر به فرد بخشیده است و سبب شده است امکان تفأل به این دیوان بلند و بالا وجود داشته باشد. در این مرحله فقط و فقط کافی است هر یک از افراد خانواده به قدر کافی به نیتی که در دل داشتند و همچنین به کلام حافظ فکر کنند. آن وقت پرده‌ها به کنار خواهند رفت و هر یک پاسخی در خور حال خود خواهند یافت. بنابراین شاید پر بیراه نباشد اگر بگویم شب یلدا شب مناسبی برای تأمل در خویشتن به شمار می‌رود.
سفرۀ شب یلد
سفرۀ شب یلد
همیشه در تمام مراسم و اعیاد، خوردن تنقلات و خوراکی‌های خوشمزه حضور دارند و سبب گرما و فروغ بیشتر مراسم می‌شوند. شاید خوردن انواع و اقسام خوراکی‌ها در زمان محدود یک شب برای سلامتی مناسب به نظر نرسد اما در شادی‌بخشی بیشتر، بسیار مؤثر خواهد بود. در سفرۀ شب یلدا آجیل که شامل انواع و اقسام مغزها و مخصوصاً میوه‌های خشک می‌شود به همراه میوه‌های سرخ و نارنجی مخصوص فصل زمستان وجود دارند. همچنین خوراکی‌های گرمی از قبیل لبو که هم رنگ سرخ دارد و هم گرم است و گرمی می‌بخشد نیز در این شب به یاد ماندنی باشکوه‌تر از همیشه بر سر سفره‌ها می‌درخشد. علاوه بر این خوردنی‌های دلربا از گذشته‌های دور شاخۀ گیاه برسم نیز بر سر سفرۀ شب یلدا حضور داشته است.
میوه‌های مخصوص برای مراسم شب یلدا
میوه‌های مخصوص برای مراسم شب یلدا
میوه‌های مخصوصی که بر سر سفرۀ شب یلدا حضور پیدا می‌کنند، همان میوه‌های مخصوص فصل زمستان هستند. این میوه‌های دلبرانۀ زمستانی عبارتند از:
- انار
- خرمالو
- پرتقال
- کدو تنبل
- لبو
- هندوانه
این میوه‌ها در چند ویژگی با هم مشترک هستند. اول از همه اینکه تمام این میوه‌ها یا سرخ هستند یا نارنجی. دیگر اینکه تمام این میوه‌ها آبدار هستند و خوشمزه. حتی شاید بتوان گفت تمام این میوه‌ها شیرین هستند به جز انار که ممکن است گاه اندکی ترش باشد که حتی در این صورت نیز بسیار دلکش و وسوسه‌برانگیز به نظر می‌رسد. ضمن اینکه کدو تنبل و لبو میوه‌هایی هستند که پخته می‌شوند و به صورت گرم و شیرین سرو می‌شوند. بنابراین شاید بتوان گفت که شب یلدا شب شیرینی و سرخی و گرما خواهد بود.
آجیل و تنقلات دلربا در شب یلدا
آجیل و تنقلات دلربا در شب یلدا
برای برگزاری مراسم شب یلدا بیشتر از آجیل شیرین استفاده می‌شود. آجیل شیرین علاوه بر پسته و بادام و فندق و سایر مغزهایی که در آجیل به کار می‌روند شامل برگه‌هایی از میوه‌های خشک می‌شود. این برگه‌ها شامل انواع و اقسامی از میوه‌های تابستانی از قبیل برگۀ زردآلو، یا انجیر خشک، تکه‌های کوچک و خشک‌شده‌ای از آناناس، کشمش، توت خشک و سایر انواع آن که با توجه به سلیقه و علاقۀ افراد در میان مغزها قرار می‌گیرند.
آجیل و تنقلات دلربا در شب یلدا
پ.ن: وجود این برگه‌ها یا میوه‌های خشک تابستانی در میان آجیل شب یلدا می‌تواند دو معنا داشته باشد یکی اینکه چون نگهداری از میوه‌های تابستانی و استفاده از آن‌ها در فصل سرما ممکن نبوده است در گذشته این میوه‌ها را خشک می‌کرده‌اند تا در سایر فصول نیز امکان استفاده از آن‌ها وجود داشته باشد و شاید این رسم نیز به یاد دوران گذشته همچنان رایج باشد. اما معنای دوم می‌تواند این موضوع باشد که استفاده از برگۀ میوه‌های تابستانی در شب تولد خورشید، شاید به نوعی آرزوی دوبارۀ رویش این میوه‌ها در فصل بعدی را به همراه داشته باشد.
برگزاری آیین شب یلدا برای تازه عروس‌ها
برگزاری آیین شب یلدا برای تازه عروس‌ها
یکی از مراسمی که در سرتاسر ایران زمین در تمام شهرها و استان‌ها تقریباً با ریشه‌ای یکسان و شاید با اندک تفاوتی در ظاهر مراسم، در شب یلدا برگزار می‌شود؛ بردن خوانچۀ شب چله برای تازه عروس‌ها است. در این مراسم بر اساس رسم دیرینۀ ایرانی خانوادۀ داماد بر چندین و چند طبق انواع و اقسام میوه‌ها و آجیل را به همراه چند خلعتی برای عروس تزئین می‌کنند و سپس تمام افراد خانوادۀ داماد، مخصوصاً خانم‌ها طبق‌ها را بر دست می‌گیرند و به صورت دسته جمعی به خانۀ عروس می‌برند. همچنین خانوادۀ عروس نیز برگزاری مهمانی برای میزبانی از خانوادۀ داماد را تدارک می‌بینند. به این ترتیب تمام افراد خانوادۀ داماد و خانوادۀ عروس در اولین شب یلدا پس از ازدواج عروس و داماد را در کنار هم خواهند گذراند.
برگزاری آیین شب یلدا برای تازه عروس‌ها
این مراسم در تمام کشور برگزار می‌شود و شاید تنها در میزان و انواع هدیه‌ها و چگونگی برگزاری مراسم به صورتی جزئی در شهرهای مختلف تفاوت به چشم دیده شود. برای مثال در شهرهای بزرگ از شیوه‌های مدرن‌تری برای تزئین خوانچه‌ها استفاده می‌شود. در صورتی که شاید در قسمت‌هایی از کشور همچنان به صورت خوانچه یعنی بر روی سینی‌هایی مخصوص این خوانچه‌ها تزئین شوند.
برگزاری آیین شب یلدا برای تازه عروس‌ها
علاوه بر انواع و اقسام میوه‌ها و تنقلات، خانوادۀ داماد در مراسم شب یلدا برای عروس خانم هدیه‌ای تهیه می‌کنند. در مقابل نیز خانوادۀ عروس خانم برای آقای داماد هدیه‌ای تدارک می‌بینند. این مراسم در گرما و فروغ بیشتر رابطۀ میان دو خانواده بسیار مؤثر خواهد بود.
برگزاری آیین شب یلدا برای تازه عروس‌ها
شاید تا همین یکی دو دهۀ پیش بیشتر ما شب یلدا را مخصوص تازه عروس‌ها و تازه دامادها می‌دانستیم. و شاید مراسم شب یلدا به طور معمول برای خانواده‌ها مورد توجه قرار نمی‌گرفت اما در چند سالۀ اخیر این مراسم باشکوه از انحصار تازه عروس‌ها و تازه دامادها خارج شده و به طرز قابل توجهی گسترش یافته است. به این ترتیب تمام خانواده‌ها در آخرین شب پاییز و اولین روز از شروع فصل زمستان در کنار هم خواهند بود و فصل جدید را با شادی و شعف و دورهمی آغاز خواهند کرد. در ادامه همچنان با میزبون همراه باشید چون قرار است همراه با هم به استان‌ها و شهرهای مختلف ایران زمین سر بزنیم تا ببینیم مراسم باشکوه شب یلدا در هر شهر و دیاری به چه شیوه‌ای برگزار خواهد شد.
شب یلدا و آداب و رسوم ویژۀ آن در استان‌های آذربایجان شرقی و غربی
در استان‌های آذربایجان شرقی و غربی، مراسم شب یلدا بیشتر به عروس خانم‌ها و آقا دامادها اختصاص دارد. در این دو استان، که در شمال غربی ایران زمین جای دارند در شب یلدا، خانوادۀ داماد خوانچه‌هایی از انواع آجیل و انواع میوه را در سینی‌هایی طبق‌مانند می‌چینند و هر سینی را مطابق با محتویاتش با زرق و برق زینت می‌دهند. در یکی از طبق‌ها هندوانه را به شکلی زیبا و شکیل تزئین می‌کنند و در کنار همان سینی شالی سرخ قرار می‌دهند. این طبق‌های جذاب و دلکش مخصوص عروس است.
پ.ن: اگر مشتاق هستید آداب و رسوم شب یلدا در آذربایجان را از نزدیک ببینید می‌توانید طوری برنامه‌ریزی کنید که در حوالی این شب طولانی با اجاره سوئیت در تبریز اقامت داشته باشید و این مراسم آیینی و کهن را در بزرگترین و مهمترین شهر آذربایجان تجربه کنید.
شب یلدا و آداب و رسوم ویژۀ آن در استان اصفهان
شب یلدا و آداب و رسوم ویژۀ آن در استان اصفهان
مراسم شب یلدا در استان تماشایی و دل‌انگیز اصفهان تنها به عروس خانم‌ها و آقا دامادها اختصاص ندارد، بلکه در این شب تاریک و طولانی، تمام اعضای خانواده دور هم در خانۀ بزرگتر خانواده جمع می‌شوند، سفره‌ای بزرگ پهن می‌کنند، اصلی‌ترین میوۀ شب یلدا در اصفهان یعنی هندوانه را در آن قرار می‌دهند و در کنار سایر تنقلات و میوه‌ها همراه با خوانش داستان‌های شاهنامه و تفأل به حضرت حافظ شبی خاطره‌انگیز و به یاد ماندنی را سپری می‌کنند.
پ.ن: هندوانه مخصوصاً برای اهالی استان اصفهان مهمترین میوۀ شب یلدا به شمار می‌رود. چون مردم عزیز و اصیل استان اصفهان، از دیرباز تا کنون هندوانه را به خاطر شکل کروی آن سمبل و نمادی از خورشید می‌دانسته‌اند.
نکتۀ دیگر در مورد شب یلدا و آداب و رسوم مخصوص آن در استان اصفهان دوگانه دانستن چلۀ زمستان است. مردم اصفهان بر این باور هستند که زمستان از دو چلۀ کوچک و بزرگ تشکیل یافته است. بر اساس این باور که شاید در سایر نقاط ایران زمین نیز رایج باشد از ابتدای دی ماه تا روز دهم بهمن ماه را چلۀ اول می‌گویند و آن را چلۀ بزرگ می‌خوانند و از دهم بهمن ماه تا سی بهمن ماه را چلۀ دوم می‌گویند و با نام چلۀ کوچک می‌خوانند.
در استان اصفهان شب چله با نام چله زری مشهور است. اهالی استان اصفهان شب یلدا را مؤنث می‌دانند. اما در برخی دیگر از استان‌ها شب یلدا را مذکر می‌شمارند و این شب تاریک را با نام عمو چله می‌شناسند.
مؤنث و مذکر دانستن شب یلدا به این باور دیرینه برمی‌گردد که از ابتدای خلقت تمام خلایق چه جاندار و چه بی‌جان همگی از دو جنس مذکر و مؤنث ایجاد شده‌اند.
پ.ن: اگر مشتاق هستید آداب و رسوم جاری در استان اصفهان را از نزدیک ببینید و لمس کنید می‌توانید خیلی راحت طوری برنامه‌ریزی کنید که در بازۀ زمانی شب یلدا با اجاره سوئیت در اصفهان اقامت داشته باشید و این شب زیبا و تماشایی را در کنار خانواده‌های خوش‌ذوق و مهربان اصفهانی سپری کنید.
شب یلدا و آداب و رسوم ویژۀ آن در استان کهگیلویه و بویر احمد
شب یلدا و آداب و رسوم ویژۀ آن در استان کهگیلویه و بویر احمد
مراسم شب یلدا در استان کهگیلویه و بویر احمد به دورهمی تمام افراد خانواده در منزل بزرگترین فرد خانواده برگزار می‌شود. بزرگترین فرد خانواده در این شب به یاد ماندنی برای اهالی خانه و افراد خانواده متیل می‌خواند.
پ.ن: به قصۀ بلند و طولانی که توسط فرد قصه‌گو حفظ شده است و بدون اتکا به کتاب از بر خوانده می‌شود متیل می‌گویند.
همچنین بر سر سفرۀ یلدا در این استان جذاب و تماشایی آشی محلی با نام دووا به همراه شیربرنج به چشم دیده می‌شود. دووا نوعی آش دوغ است. علاوه بر این مردم استان کهگیلویه و بویر احمد در این شب خاطره‌انگیز رسمی ویژه با نام کاسه بهره را برگزار می‌کنند. بر اساس این رسم کهن و دیرینه مردم برای همسایه‌های خود نیز در ظرفی غذا قرار می‌دهند و با همسایۀ خود در صرف غذای مخصوص شب یلدا سهیم می‌شوند. غذای مخصوص شب یلدا در این استان دل‌نواز آش کارده یا شله ماش یا شله بادام خواهد بود.
پ.ن: اگر شما هم مشتاق هستید که یکی از شب‌های یلدای عمر نازنین خود را در استان پهناور و مهربان کهگیلویه و بویر احمد سپری کنید فقط و فقط کافی است، طوری برنامه‌ریزی کنید که در بازۀ زمانی شب یلدا با اجاره سوئیت در یاسوج اقامت داشته باشید.
شب یلدا و آداب و رسوم ویژۀ آن در استان مازندران
شب یلدا و آداب و رسوم ویژۀ آن در استان مازندران
در استان مازندران نیز مراسم شب یلدا با دورهمی و شاهنامه‌خوانی و تفأل به حضرت حافظ سپری می‌شود. میوه‌هایی که بر سر سفرۀ یلدایی مازندرانی‌های عزیز و دوست‌داشتنی قرار می‌گیرد شامل انار و هندوانه و ازگیل می‌شود. در واقع تفاوت شب یلدا در استان پهناور و بهشتی مازندران با سایر استان‌های کشور عزیزمان ایران زیبا حضور ازگیل است، میوه‌ای که مخصوص و ویژۀ این استان سبز است و در سایر استان‌ها رویش پیدا نمی‌کند. مردم استان مازندران این شب را جشن می‌گیرند چون اعتقاد دارند سپیده که بدمد خورشید بر شب تاریک و سرد و طولانی زمستان پیروز شده است.
پ.ن: اگر مشتاق هستید شب تاریک و سرد یلدا را در کنار مردم مهربان و بی‌نظیر استان مازندران به طلوع خورشید پیوند بزنید فقط و فقط کافی است طوری برنامه‌ریزی کنید که در بازۀ زمانی یلدا با اجاره ویلا در چالوس اقامت داشته باشید.
شب یلدا و آداب و رسوم ویژۀ آن در استان فارس
مراسم شب یلدا در استان فارس رنگین‌تر و جذاب‌تر و دلکش‌تر از هر نقطۀ دنیا برگزار می‌شود. تصور کنید شیراز زیبا و سایر شهرهای کوچک و بزرگ اطرافش را که مهد فرهنگ و هنر هستند و زادگاه و خانۀ شعرای بزرگ و نامداری از قبیل حضرت حافظ و سعدی، آرام جان، بوده‌اند. حالا پس از گذشت قرن‌ها و قرن‌ها این مردم بی‌نظیر بر سر سفره‌ای رنگین مزین به انواع خوراکی‌های گرم و سرد و شیرین و ملس دور هم می‌نشینند و حافظ یا سعدی می‌خوانند و شکوه شب تاریک یلدا را به سپیدۀ صبح پیوند می‌زنند.
پ.ن: اگر مشتاق هستید در شب یلدا مهمان ساکنان مهربان و خونگرم استان فارس باشید، فقط و فقط کافی است با اجاره سوئیت در شیراز اقامت داشته باشید و مراسم ویژه و جذاب شب یلدا را از نزدیک در شهر شیراز تجربه کنید.
شب یلدا و آداب و رسوم ویژۀ آن در استان همدان
اما اگر ترجیح می‌دهید مراسم شب یلدا را خیلی متفاوت و منحصر به فرد با آنچه در شهر خودتان می‌گذرد به روز برسانید، میزبون پیشنهاد می‌کند شهر همدان را به عنوان مقصد سفر خود انتخاب کنید. چون در استان همدان در شب‌های سرد یلدا مراسم ویژه‌ای برگزار می‌شود. مراسمی که در هیچ یک از استان‌های ایران زمین مثل و مانندش به چشم دیده نشده است. بر اساس این رسم دیرینه و کهن در شب یلدا مسن‌ترن خانم در خانواده به آوازخواندن می‌پردازد. او شعرهایی مخصوص و دیرینه را به طور مداوم می‌خواند؛ در حالی که تمام اعضای خانواده دور تا دور نشسته‌اند و به آوازها گوش سپرده‌اند. در همین حال کوچک‌ترین دختر خانواده پس از اتمام هر شعر به یک تکه پارچه که کاملاً نو باشد و تا آن زمان آب نخورده باشد یعنی شسته نشده باشد سوزن می‌زند. هر کدام از این شعرها و هر کدام از آن سوزن‌ها به عنوان یک فال به شمار می‌روند. این فال‌ها بر اساس ترتیب نشستن افراد خانواده به آن‌ها تعلق می‌گیرد. به این ترتیب هر کدام از افراد حاضر در دورهمی شب یلدا یک فال دارند. در استان همدان خوراکی‌های مخصوص شب یلدا همچون سایر استان‌ها بر سر سفره قرار دارند با این تفاوت که حضور گردو و کشمش از اهمیت بیشتری در مقایسه با سایر خوراکی‌ها برخوردار است.
پ.ن: اگر مشتاق هستید در شب یلدا یکی از این فال‌های جذاب و خواندنی به شما تعلق داشته باشد فقط و فقط کافی است در شب یلدا با اجاره سوئیت در همدان اقامت داشته باشید.
شب یلدا و آداب و رسوم ویژۀ آن در استان اردبیل
شب یلدا و آداب و رسوم ویژۀ آن در استان اردبیل
مراسم شب یلدا در استان اردبیل نیز با دورهمی همراه است. خوراکی‌هایی که در این شب محبوب بر سر سفرۀ یلدایی قرار می‌گیرند عبارتند از هندوانه و انار و پرتقال، همچنین تخمه یک پای ثابت بر سر این سفره به شمار می‌رود و غذایی که در این شب به یاد ماندنی سرو می‌شود سبزی پلو و ماهی است.
پ.ن: اگر مشتاق هستید شب سرد یلدایی خود را با گرمای حضور اهالی استان اردبیل به صبح برسانید فقط و فقط کافی است طوری برنامه‌ریزی کنید که در این شب طولانی و تاریک با اجاره سوئیت در اردبیل اقامت داشته باشید.
شب یلدا و آداب و رسوم ویژۀ آن در استان کرمانشاه
شب یلدا و آداب و رسوم ویژۀ آن در استان کرمانشاه
مراسم شب یلدا در استان کرمانشاه نیز گرم و دل‌نواز برگزار می‌شود. در این استان پهناور و دوست‌داشتنی بر سر سفرۀ شب یلدا انواع و اقسام خوراکی‌های خوشمزه و مخصوص کرمانشاهی حاضر خواهند بود. برای مثال برخی از این خوراکی‌های ویژه عبارتند از آجیل مشکل‌گشا، یا شیرینی کاک که مخصوص استان کرمانشاه است و با نام شیرینی کرمانشاهی در سراسر ایران زمین شناخته می‌شود. یا شیرینی نان پنجره‌ای که پخت آن در انحصار استان تماشایی کرمانشاه قرار دارد حتی اگر در سایر شهرها یافت شود. یا شیرینی خوشمزه و سنتی راحت‌الحلقوم که یکی دیگر از سوغات مشهور استان کرمانشاه نیز به شمار می‌رود.
اما در مورد میوه‌های مخصوص شب یلدا در استان کرمانشاه جالب است بدانید که اهالی این استان از گذشته‌های دور تا به امروز میوه‌هایی از قبیل هندوانه، انار سرخ، سیب سرخ و لیموی زرد را بر سر سفره قرار می‌دهند. این میوه‌ها به خاطر شباهتی که با خورشید دارند بر سر سفرۀ شب یلدا حاضر می‌شوند.
شب یلدا و آداب و رسوم ویژۀ آن در استان کرمانشاه؛ کاک
در مورد مراسم ویژه‌ای که در شب یلدا در استان کرمانشاه برگزار می‌شود علاوه بر دورهمی خانوادگی می‌توان به دو رسم دیگر نیز اشاره کرد. اول اینکه اهالی استان کرمانشاه به فال شب یلدا اعتقاد ویژه‌ای دارند و این فال را درست به مثال روشنایی هدایت‌بخشی برای ماه‌های آیندۀ خود تا سال دیگر برمی‌شمارند. این اعتقادی است که در بسیاری از استان‌های ایران زمین در مورد عید نوروز نیز پاس داشته می‌شود. اما رسم دیگر که بسیار مورد توجه و احترام اهالی این استان واقع می‌شود رسم شیرین و دلبرانۀ قصه‌خوانی است. به طوری که در شب‌های یلدا در استان کرمانشاه خانه‌ای را نخواهید یافت که در آن آوا و زمزمۀ قصه‌هایی شیرین و شنیدنی از قبیل قصۀ حسین کرد شبستری، یا قصۀ رستم و سهراب، یا قصۀ عاشقانه و دلچسب شیرین و فرهاد به گوش نرسد.
پ.ن: اگر مشتاق هستید یلدای جذاب امسال را در استان تماشایی کرمانشاه سپری کنید فقط و فقط کافی است برنامه‌های خودتان را طوری تنظیم کنید که در شب یلدا با اجاره سوئیت در کرمانشاه اقامت داشته باشید.
شب یلدا و آداب و رسوم ویژۀ آن در استان کردستان
شب یلدا و آداب و رسوم ویژۀ آن در استان کردستان
مراسم شب یلدا در استان کردستان با تفاوتی چشمگیر و صدالبته دلبرانه برگزار می‌شود. شاید جالب باشد اگر بدانید که در استان پهناور کردستان در شب یلدا با نان تازۀ سنگک و دلمه از مهمانان پذیرایی می‌شود. دلمه‌ای گرم و خوش‌عطر که حتی وصف آن وسوسه‌برانگیز است. به این ترتیب اگر مشتاق هستید شب یلدای خود را با نوش جان کردن دلمه‌ای گرم و خوشمزه سپری کنید کافی است با اجاره سوئیت در سنندج اقامت داشته باشید و مهمان خون‌گرم‌ترین میزبانان عالم یعنی اهالی استان بی‌نظیر کردستان باشید.
شب یلدا و آداب و رسوم ویژۀ آن در استان گلستان
شب یلدا و آداب و رسوم ویژۀ آن در استان گلستان
مراسم شب یلدا در استان سبز و دل‌نواز گلستان جذاب‌تر و مهیج‌تر از هر استان دیگر برگزار می‌شود. در واقع شاید برگزاری این مراسم ویژه به قدر یک سال تمام انرژی و شادابی به افراد حاضر در جمع هدیه کند. بدون شک لذت خواهید برد اگر بدانید که در استان سبز و باطراوت گلستان در شب یلدا افراد خانواده دور کرسی می‌نشینند و با شیوۀ نقل‌اندازی به روایت حکایت‌های شیرین می‌پردازند.
پ.ن: نقل‌اندازی یک بازی جذاب است که در جریان آن نقل یا گوی کوچکی در میان افراد حاضر در جمع به حرکت در می‌آید نقل یا گوی در دست هر فردی که باقی بماند آن فرد باید یک روایت یا قصه تعریف کند. این روایت‌ها به صورت شفاهی بیان می‌شوند و شاید شامل قصه‌های قدیمی و افسانه‌ای شوند یا شاید هم فردی بتواند به صورت فی‌البداهه قصه‌ای بسازد و بیان کند. در هر صورت این بازی بسیار جذاب و مهیج به نظر می‌رسد.
میوه‌هایی که بر سر سفرۀ یلدا در استان گلستان می‌نشینند بیشتر از میوه‌های جنگلی و مخصوص استان گلستان هستند. برخی از این میوه‌های دلبرانه عبارتند از: کَسمَک، یا میوه‌ای به نام مَت، یا میوه‌هایی دیگر از قبیل کندس، لیموشیرین، پرتقال و همچنین میوه‌ای به نام ولیک. این میوه‌ها که شاید کمتر در فروشگاه‌های سایر شهرها دیده شوند از میوه‌های منحصر به فرد در استان گلستان به شمار می‌روند و در شب‌های یلدا رنگ و عطری مضاعف به سفره‌های یلدایی گلستانی می‌بخشند.
شب یلدا و آداب و رسوم ویژۀ آن در استان خراسان جنوبی
شب یلدا و آداب و رسوم ویژۀ آن در استان خراسان جنوبی
مراسم شب یلدا در استان خراسان جنوبی با تفاوتی بسیار چشمگیر و به شیوه‌ای خاص برگزار می‌شود. در این استان در شب یلدا خانم‌ها در خانواده‌ها ریشۀ گیاهی به نام چوبک را خیس می‌کنند. پس از اینکه ریشۀ این گیاه مدت قابل توجهی خیس خورد، آن را چند بار می‌جوشانند و سپس ریشه را به ظرفی بزرگ از جنس سفال که آن را با نام تغار می‌خوانند می‌ریزند. سپس مردان خانواده دسته‌هایی ساخته شده از چوب نازک درخت انار که به شکل ملاقه درآورده‌اند و آن را با نام دسته گز می‌شناسند را برمی‌دارند و شروع به هم‌زدن مایع به دست آمده می‌کنند. هم‌زدن تا زمانی ادامه پیدا می‌کند که مایع به کف تبدیل می‌شود. در انتها کف به دست آمده را با شیرۀ شکر مخلوط می‌کنند و با مغز پسته و مغز گردو به تزئین آن می‌پردازند و با این خوراکی جالب و منحصر به فرد از مهمانان یلدایی خود پذیرایی می‌کنند.
پ.ن: تهیۀ این خوراکی کار دشواری به نظر می‌رسد. مخصوصاً اینکه حتماً لازم است عمل هم‌زدن در محیطی سرد صورت بگیرد چون در غیر این صورت کیفیت کف به دست آمده قابل توجه نخواهد بود. تهیۀ خوراکی ویژۀ شب یلدا آن هم به این دشواری حاکی از مهمان‌نوازی اهالی استان خراسان جنوبی است. بنابراین اگر مشتاق هستید شب یلدای زیبای خود را با تجربۀ این خوراکی بی‌نظیر به سپیدۀ دی ماه پیوند بزنید فقط و فقط کافی است در شب یلدا با اجاره سوئیت در طبس اقامت داشته باشید و مهمان اهالی خونگرم این استان دل‌نواز باشید.
شب یلدا و آداب و رسوم ویژۀ آن در استان قزوین
شب یلدا و آداب و رسوم ویژۀ آن در استان قزوین
مراسم شب یلدا در استان قزوین با شب‌نشینی و دورهمی همراه است. به این صورت که در هر خانواده افراد کوچکتر به خانۀ بزرگتر خانواده می‌روند. بزرگتر خانواده نیز با میوه‌های سرخ از مهمانان خود پذیرایی می‌کند. اهالی استان قزوین این رسم نیکو را با نام شب چره می‌شناسند و برای این رسم باشکوه احترام ویژه‌ای قائل هستند. اهالی قزوین این دید و بازدید یلدایی را با شگون می‌دانند و تحت هر شرایطی این مراسم دل‌انگیز را برگزار می‌کنند. علاوه بر این در استان قزوین در شب یلدا میزبانان از مهمانان خود برای شام با سبزی پلو با ماهی دودی پذیرایی می‌کنند و بر سر سفرۀ یلدا میوه‌هایی از قبیل انار و هندوانه و همچنین تنقلاتی از جمله گرد، تخمه، انجیرخشک و کشمش و آجیل مشکل‌گشا قرار می‌دهند.
پ.ن اول: بانوان مسن‌تر در استان قزوین مادر سرما را زیر نظر می‌گیرند و اتفاقات جاری روی زمین را با حالات مادر سرما ارتباط می‌دهند برای مثال آن‌ها بر این باور هستند که اگر مادر سرما در شب یلدا گریه کند از آسمان باران می‌بارد، یا مثلاً اگر پنبه‌های لحافش را بیرون بریزد از آسمان بر روی زمین برف خواهد بارید، یا اینکه اگر گردنبند مروارید مادر سرما از هم باز شود و مرواریدهاش بیرون بریزد حتماً اینجا، روی زمین تگرگ خواهد بارید.
پ.ن دوم: اگر مشتاق هستید در شب یلدا مراسم ویژۀ اهالی استان قزوین را از نزدیک شاهد باشید می‌تواند با اجاره سوئیت در قزوین اقامت داشته باشید و در این مراسم باشکوه با اهالی شهر قزوین سهیم شوید.
شب یلدا و آداب و رسوم ویژۀ آن در استان مرکزی
شب یلدا و آداب و رسوم ویژۀ آن در استان مرکزی؛ ترافل خرما
مراسم شب یلدا در استان مرکزی نیز همراه با دورهمی و انواع و اقسام میوه‌های سرخ و تنقلات خوشمزه سپری می‌شود. میوه‌های مخصوص شب یلدا در استان مرکزی عبارتند از: انگور و هندوانه. همچنین تنقلاتی از قبیل نخود کشمش و تخمه و خرما نیز پای ثابت سفره‌های یلدا در استان مرکزی به شمار می‌روند. به این ترتیب که تمام این خوراکی‌ها روی سینی‌های مسی چیده می‌شوند. همچنین در استان مرکزی نیز افراد مسن‌تر در دورهمی یلدایی به بیان قصه‌ها و افسانه‌های کهن همراه با چاشنیی از خاطرات دوران جوانی خود می‌پردازند. بدون شک شنیدن این داستان‌ها و خاطره‌ها بسیار دل‌انگیز و جذاب خواهد بود. بنابراین اگر شما هم میل به شنیدن این حکایت‌ها و افسانه‌ها دارید می‌توانید با اجاره سوئیت در اراک اقامت داشته باشید و این مراسم تماشایی را از نزدیک ببینید.
سخن آخر
- میزبون آرزو دارد در سراسر ایران زمین نه تنها در شب یلدا بلکه در تمام شب‌ها و روزهای سال، گل خنده در قلب تمام اهالی این سرزمین بدرخشد و هرگز حتی یک نفر با غم دست به گریبان نباشد.
- میزبون آرزو دارد در شب یلدا تمام خانواده‌ها در کنار هم باشند، بزرگترها قصه بگویند و کوچکترها از شنیدن تک تک این قصه‌ها لذت ببرند و هر قصه را سرلوحۀ زندگی آیندۀ خود کنند.
- میزبون آرزو دارد شما یاران جان در هر استان و در هر شهر که هستید، خوشحال و پیروز باشید و روشنایی و گرمای خورشید را در قلب خود احساس کنید و هرگز فراموش نکنید که خورشید در آسمان در حال تابیدن است.
