آتشگاه اصفهان یکی از چندین و چند بنای به یادگار باقی مانده از دوره‌های گذشته در شهر دل‌نواز اصفهان است. این اثر باستانی و ارزشمند که بر فراز کوهی بلند و ستبر واقع شده است یکی از جاذبه‌های تماشایی و جذابی است که هر ساله نه تنها تعداد بسیار زیادی از گردشگران ایرانی را به شهر دلربای اصفهان دعوت می‌کند بلکه تعداد بسیار زیادی از گردشگران غیر ایرانی را نیز به این شهر دلبرانه فرا می‌خواند. می‌خواهم بگویم همین شهرت و اهمیت باستانی این آتشگاهِ دیرینه که در سراسر عالم پیچیده است، سبب شد میزبون راهی سفر به شهر اصفهان شود و این بنای پرهیبت را از نزدیک ببیند تا بتواند از آن بنویسد. میزبون از شما همراهان همیشگی دعوت می‌کند در بازدید از آتشگاه باستانی در حوالی شهر اصفهان همراهش باشید. بدون شک هرچه بیشتر در مورد این اثر منحصر به فرد باستانی بدانید زودتر به دیدارش خواهید شتافت.
دیدار از آتشگاه باستانی در حوالی شهر اصفهان همراه با میزبون
آتشگاه باستانی اصفهان کجاست؟
آتشگاه باستانی در حوالی شهر اصفهان
آتشگاه اصفهان بر فراز کوهی به نام آتشگاه واقع شده است. شاید جالب باشد بدانید که این بنا که بر اساس مدارک و شواهد موجود اعلام شده است در دورۀ ساسانیان و در زمان پادشاهی قباد ساسانی بنا شده به طور تمام و کمال از ملاط خاک رس و آب ساخته شده است. شاید باورش دشوار باشد اما بنایی که تنها مصالح به کار رفته در ساخت آن خاک رس و آب بوده است بیش از هزار سال سرپا باقی مانده است و در مقابل انواع و اقسام شرایط مختلف طبیعی از قبیل بادهای شدید و طوفان و باران و تگرگ مقاومت کرده است. مورخان از این بنای شگفت‌انگیز باستانی با عنوان بزرگ‌ترین یادگار معماری و فرهنگ و تمدن اصیل ایرانی یاد می‌کنند. آتشگاه، این کوه پرغرور، این بنای باستانی غرورآفرین و افتخارآمیز از شهر دلگشای اصفهان فقط به اندازۀ ۸ کیلومتر فاصله دارد. این آتشگاه دیرینه و تماشایی در حدفاصل میان شهر اصفهان و نجف‌آباد قرار دارد. به این ترتیب برای دیدار از این تمثال بی‌مثال فقط و فقط کافی است در جهت غرب شهر اصفهان به اندازۀ ۸ کیلومتر دیگر به رانندگی ادامه دهید تا شاهد یکی از سه‌گانۀ باستانی استان اصفهان باشید. همچنین لازم است اضافه کنم که این آتشگاه یکی از هفت آتشکدۀ مهم زرتشتیان در ایران زمین است. البته این نکته نیز قابل توجه است که آتشگاه باستانی شهر اصفهان در سال ۱۳۳۰ با شمارۀ ۳۳۰ به ثبت ملی رسیده است.
آتشگاه باستانی اصفهان چند قرن قدمت دارد؟
آتشگاه باستانی در حوالی شهر اصفهان
در پاسخ به این پرسش که آتشگاه اصفهان چند قرن قدمت دارد به دو دسته از نظرات می‌توان اشاره کرد. برخی از مورخین با بررسی بنا و سبک معماری آن، ساخت این بنا را به سبک معماری بین‌النهرین نسبت داده‌اند. شاهدی که این دسته از صاحب‌نظران امر باستان‌شناسی ارائه داده‌اند حضور چوب در میان خشت‌های به کار رفته در ساخت بنا بوده است. اما دستۀ دوم گروهی از باستان‌شناسان خبره هستند که از ایتالیا عازم ایران زمین شدند و به بررسی بنا پرداختند. این گروه اظهار داشتند که دست کم قدمت این بنا به ۱۴۰۰ سال پیش از میلاد مسیح می‌رسد. همچنین کندوکاوهای بیشتر مشخص کرد که در هزارۀ سوم پیش از میلاد مسیح نیز در همین ناحیه مردمی اقامت داشته‌اند. بر اساس این یافته این احتمال بیان می‌شود که شاید حتی بتوان گفت این بنا بیش از ۷۰۰۰ سال قدمت دارد. در هر صورت فارغ از قدمت دقیق این بنای حیرت‌برانگیز، این آتشگاه باستانی پس از ۳ آتشکدۀ مهم ایران زمین یعنی آذر فرنبغ، آذر گشسب و آذر برزین مهر؛ عنوان مهمترین آتشکده را به خود اختصاص داده است.
آتشگاه یا برج دیدبانی؟؟؟
آتشگاه باستانی در حوالی شهر اصفهان
آتشگاه اصفهان در تمام هزاران سالی که احتمال وجودش داده می‌شود همواره حضور داشته است. پس، بنابراین، به دور از تصور نخواهد بود که در دوره‌های مختلف تاریخی، کاربری‌های متفاوتی برای این بنا در نظر گرفته شده باشد. حتی این فرضیه نیز قابل تأمل است که بنای هشت ضلعی افراشته بر بلندترین قسمت بنا متعلق به دوران اسلامی باشد. چون بر بخش‌های مختلف بنا کنده‌کاری‌هایی به چشم می‌خورد که حاکی از زندگی در دوران اسلامی هستند. یکی از فرضیه‌های بیان شده در مورد این اثر دیرینه اظهار دارد که بنای آتشگاه در دورۀ تسلط باطنیان در شهر اصفهان تحت اختیار آن‌ها قرار داشته است. بر اساس این فرض، می‌توان گفت باطنیان از این برج و باروی سخت و محکم و بلند نه تنها برای زندگی بلکه برای دیدبانی و به عنوان پناهگاه نیز استفاده می‌کرده‌اند. به طور کلی باطنیان و اسماعیلیان قلعه‌ها و برج و باروهای مستحکمی داشته‌اند که به طور مفصل ذکر برخی از این قلعه‌ها از جمله قلعۀ الموت در تاریخ جهانگشای جوینی ذکر شده است.
پ.ن: آتشگاه اصفهان یکی دیگر از آن یادگارهای باستانی ناب است که قلب و روح گردشگران را همراه خود به اعماق تاریخ می‌کشاند. اگر مهمان آتشگاه باشید، مهمان ایران باستان بوده‌اید. بعد آرام آرام روزهای تاریخ را درست مثل پله‌های یک عمارت باشکوه و بزرگ طی می‌کنید و با هر گام شاهد بخشی از تاریخ این سرزمین خواهید بود. روزهای باشکوه و هیجان‌انگیز مراسم مذهبی جان خواهند گرفت. مردمی را خواهید دید که از نقاط مختلف ایران زمین برای شرکت در مراسمی خاص در این منطقه گرد هم جمع شده‌اند. ابزار و ادوات مراسم شادی و سرور را خواهید دید. صدای موسیقی ناب ایرانی را خواهید شنید. مردمی از دوران ایران باستان را خواهید دید که صف کشیده‌اند و آماده‌اند در این مراسم بی‌نظیر شرکت کنند.
اما پس از آن در صفحات دیگر تاریخ شاید متوجه حضور اقشار مختلف دیگری شوید. مردمی که می‌خواهند در قلعه‌ای غیر قابل نفوذ از چشم این و آن پنهان بمانند. عده‌ای از مردم که می‌خواهند در جهت مخالف حرکت کنند و حالا از ترس جان به آتشگاه پناه آورده‌اند. این مردم همان‌هایی هستند که آتشگاه را به قلعه تبدیل کردند.
می‌خواهم بگویم تاریخ روح و جان بناها است. خشت‌های این بنا هنوز زنده‌اند. همین خشت‌ها باعث می‌شوند روح تاریخ نیز جریان داشته باشد و فراموش نشود و البته پاس داشته شود.
البته این تصورات تنها بخشی از تاریخ هزاران سالهای است که از زمان ساخت این بنا تا به امروز گذشته است. ما از سالهای بسیاری که بر این قلعه سپری شده بی‌خبریم. آیا ممکن است استفاده‌های دیگری از این بنا شده باشد؟
آنچه جالب به نظر می‌رسد این است که این بنا با تمام فراز و نشیب‌های تاریخ و طبیعت همچنان سرپا باقی مانده است. هنوز زنده است. هنوز نفس می‌کشد. هنوز مردم را به خود جذب می‌کند. هنوز روح دارد. و از همه مهمتر اینکه هنوز گردشگرانی از سراسر دنیای به عشق دیدارش راهی سفر می‌شوند و حاضرند به خاطرش کیلومترها راه را طی کنند.
قلعه‌ای تخریب‌شده یا آتشکده‌ای بی‌پیرایه؟؟!
آتشگاه باستانی در حوالی شهر اصفهان
آتشگاه اصفهان در حال حاضر، به هیچ عنوان وجود آب‌انبار یا سرداب یا تالار، یا به طور کلی بخش‌های مختلفی که لازم است در یک قلعه یا قصر باشند را تأیید نمی‌کند. در مورد این موضوع می‌توان دو فرضیه را ارائه کرد اول اینکه شاید این بخش‌های مختلف وجود داشته‌اند اما در طول زمان به طور کل از بین رفته‌اند و با خاک یکسان شده‌اند. چون اگر فرض استیلای باطنیان بر این بنا را قبول داشته باشیم باید رخ‌دادن جنگ‌های پی در پی و خونین بسیار را نیز بپذیریم. به این ترتیب به هیچ عنوان دور از ذهن نخواهد بود که بخش‌های مختلف این بنا بر اثر جنگ‌های انسانی نابود شده باشد. چون همان طور که در تاریخ جهان‌گشا نیز ذکر شده است بعد از اینکه قلعه از استیلای ساکنانش خارج می‌شده است آن را به طور کامل از بین می‌برده‌اند که دوباره امکان پناه‌گرفتن در آن وجود نداشته باشد. همچنین ممکن است بناهای دیگری در کنار این بنا وجود داشته بوده‌اند که حالا اثری از آن‌ها باقی نمانده است. اما در هر صورت این تنها یک فرضیه است و شاید این بنا، که در ایران باستان یک آتشکده بوده است، هرگز تحت استیلای باطنیان قرار نگرفته باشد. شاید این بنای باستانی و یکه‌تاز، در اوج آرامش و غرور، به دور از هر گونه جنگ و خشونت و خون‌ریزی، در بیش از ۱۵۰۰ سال پیش یا حتی شاید بنا بر گفتۀ مورخان ایتالیایی در بیش از ۷۰۰۰ سال پیش، آتشی آرام و باوقار اما سرکش را در آغوش خود نگه می‌داشته است و تنها دلهره و نگرانی که به قلبش راه می‌یافته، ترس از خاموش‌شدن آتش مقدس بوده است. در هر صورت، بدون شک تمام اطراف این کوه پر عظمت، در روزگاری بسیار دور از عصر و دورۀ ما، مملو بوده است از آدم‌های بسیار. چه افرادی که در ایران باستان برای دعا و نیایش به آتشگاه می‌آمده‌اند و چه افرادی که قرن‌ها بعد از آن برای دیدبانی و پناهنده‌شدن راهی آتشگاه می‌شده‌اند. ای کاش ابنیۀ تاریخی زبان داشتند و ای کاش می‌شد پای خاطرات آن‌ها نشست. ای کاش هرگز از بین نمی‌رفتند و ای کاش این قدرت را داشتند که تمام حوادثی را که دیده‌اند ضبط و ثبت کنند. چیزی شبیه دوربین‌های مداربستۀ امروزی.
سفر به شهر اصفهان و دیدار از کوه آتشگاه
آتشگاه باستانی در حوالی شهر اصفهان
شهر اصیل و دیرینۀ اصفهان سرشار است از بناهای تاریخی و جاذبه‌های دلربای گردشگری. به عبارتی دیگر در سفر به شهر اصفهان هرگز دچار ملال یا تکرار نخواهید شد. این شهر شگرف در هر وجبش شگفتی نابی دارد که چشم از دیدارش محظوظ می‌شود و قلب غرق لذت می‌شود. شاید گاهی وقت‌ها احساس کنید که تعداد بسیار زیاد جاهای دیدنی در شهر دل‌انگیز اصفهان اجازۀ خروج از شهر و سرکشی به حوالی آن را صادر نخواهد کرد. میزبون هم با این احساس موافق است. چون تنها میدان نقش جهان به قدری جاذبه دارد که بتواند تمام روزهای سفر را به خودش اختصاص دهد. اما دیدار از بنایی باستانی مثل آتشگاه اصفهان نیز بسیار وسوسه‌برانگیز خواهد بود. تصور کنید کوهی بلند و سر به فلک کشیده را که سرشار از غرور در مقابل شما، یکه و تنها ایستاده است و بر فراز آن بنایی به خودنمایی می‌پردازد که دست کم به اندازۀ ۱۵ قرن از احداثش سپری شده است. ایرانی‌هایی را در نظر بگیرید که در دست کم ۱۵ قرن پیش بر فراز این کوه در میان دیوارهای این بنا می‌ایستاده‌اند و تمام شهر اصفهان و اطراف آن را زیر نظر می‌گرفته‌اند. اگر شما هم مشتاق هستید در میان دیوارهایی ۱۵۰۰ ساله شاید هم اندکی بیشتر یا شاید خیلی بیشتر بایستید به مهد تمدن و فرهنگ و اصالت سفر کنید. شما می‌توانید با اجاره سوئیت در اصفهان اقامت داشته باشید و سپس در یکی از روزهای طلایی سفر خود به این شهر دلبرانه راهی کوه عظیم آتشگاه شوید. هر زمان کوه را بالا رفتید، وقتی به بنای آتشگاه رسیدید، در میان دیوارهای خشتی و گلی آن بایستید؛ با دقت به تمام سواد شهر نگاه کنید. به آدم‌هایی در ۱۵۰۰ سال پیش فکر کنید. حضور در این آتشگاه چه احساسی دارد؟ قابل بیان است؟ بدون شک صعود از کوه آتشگاه و حضور در میان دیوارهای هزاران سالۀ خشتی آن، عمیق‌ترین و ژرف‌ترین احساسات بشری را برای شما به ارمغان خواهد آورد.
- میزبون آرزو دارد شیرین‌ترین لحظه‌های خدا از آنِ شما باشد …
- میزبون امیدوار است ناب‌ترین سفرها از آنِ شما باشد …
- دل‌تان خوش …
- سفرتان به سلامت …
- دل‌تان خوش …
- میزبون امیدوار است ناب‌ترین سفرها از آنِ شما باشد …
